Euskara eta politika

  • Juantxo Arteaga Ikastolak jende asko bereganatu zuen

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Arantxa Mendizabalek berak sortzen zuen materiala gero ikasleekin erabiltzeko. Lehenengo ikasturtetik beretik jendea bereganatu zuen.

  • Juantxo Arteaga Ikastolako irakasleentzat etxea

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Oso neska gutxi zeuden maistra lanetan aritzeko. 'Laguntzaile' lanpostua sortu zuten aurreskolarako. Etxe bat eskaini zitzaien ikastolako irakasleei.

  • Juantxo Arteaga Aizarnako bi neska ikastolako langile lanetan

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Atxaga apaizak Aizarnako bi nesken kontaktua pasa zien, ikastolan lagun zezaten. Joxean Artzerekin batera joan zen Donibane Lohitzunera, haiek ezagutzera.

  • Juantxo Arteaga Lasarteko ikastolan Zipitriaren metodologia

    Juantxo Arteaga Yeregi (1937) Lasarte-Oria

    Gogoan du Juantxok behin ikuskaria joan zela ikastolara. Arantxa Mendizabalek oso ospe ona lortu zuen denbora guxian. Elbira Zipitriaren metodologia erabiltzen zuen.

  • Pedro Elosegi Izaskun Arrue, bigarren ama bat bezala

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    Izaskun Arrue andereñoa izan zuen irakasle 7 urtean. Bigarren ama bat bezala zen berarentzat. Erreferentzia bat. Oso kuttuna eta alaia zela dio, baina zorrotza ere bai.

  • Pedro Elosegi Ikastolako metodologia

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    Ikastolako metologia, Elbira Zipitriarena. Martin Txilibitu eta Xabiertxo liburuak erabiltzen zituzten. Koaderno urdin batean galdera mordoa zituen Izaskun Arruek. Klasea hasteko, otoitza eta bukatzeko abestiak. Petroliozko berogailuaren usainarekin gogoratzen da.

  • Pedro Elosegi Ikastola klandestinoa lagundu zuten ikastetxeak

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    Ikastola klandestinora bidaltzeko erabakia. 1967-68 ikasturtean eskolaratzea derrigorrezko bihurtu zuten. Gasteizko ikastetxe batzuekin tratua egin zuten, "eskolaratze txartelak" lortzeko. Olabide ikastolarekin harremana izan du gerora ere, modu askotara.

  • Pedro Elosegi 1963a baino lehen egon ziren euskarazko eskolak

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    Amaren familia abertzalea zen, aitarena ez hainbeste. Gerraurreko "ikastola", Batzokian. Joseba Perez hango ikaslea izan zen. Peli Martin eta 'Umandi' ere ibili ziren euskarazko eskolak ematen.

  • Pedro Elosegi Olabide ikastolaren sorrera

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    1967an sortu zen Olabide ikastola, legeztatu zenean. Olabide apaiz euskaltzale bat zen, gasteiztarra.

  • Pedro Elosegi Olabide ikastolaren ibilbidea

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    Seme-alabak Olabide ikastolan ibili dira, eta ikastolan ardura postuetan egotea egokitu zaio. 2.000 ikasle izatera iritsi zen Olabide. Gela xume batekin hasi eta 4-5 eraikin izatera igaro da. Txistu-eskolak eman zituen Olabiden.

  • Pedro Elosegi Olabide ikastolako lehenengo andereñoak

    Pedro Ignacio Elosegi Gonzalez de Gamarra (1960) Gasteiz

    Olabide ikastolako andereño batzuk aipatzen ditu.

  • MA Elustondo Gerra aurreko "ikastola", EAJk sortua

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    II. Errepublika garaian, EAJk eskola bat sortu zuen Gasteizen: erdaraz zen, baina euskara ere irakasten zuten bertan. Peli Romarategi (elkarrizketatua) eta Andoni Perez Cuadrado izan ziren ikasleetako bi, eta "ikastola" deitzen diote. Euzko Gaztetxu Batza ere bazegoen. 1936ko dokumentu bat aipatzen du.

  • MA Elustondo 1963an, lehen ikastola; aurreko giroa eta haziak

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    1963an sortu zen Gasteizko lehen ikastola, baina Izaskun Arrue andereñoa ez zen kasualitatez hasi lan horretan. Aurretik Andoni Urrestarazu "Umandi"-k euskara irakasten zuen bere etxean. Pedro Anitua eta Ramon Narbaiza euskaltzaleak aipatzen ditu, haiek egindako lana. Ofizio eskolak ("ikastun eskolak") ireki zituzten, mutilentzat zein neskentzat, eta giro euskaltzalea zegoen bertan. Hango ikasleen umeak izan ziren ikastolako lehen ikasleak.

  • MA Elustondo 40ko eta 50eko hamarkadetako giro abertzalea

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    1941etik 1963ra zegoen euskal giroa eta abertzaletasuna. Pax Romana kongresuaren harira, gazte batzuek ikurrinak ipini zituzten. 1951n greba orokor batean "Umandi"-k ihes egin zuen, eta ikasleak irakasle gabe geratu ziren. Hala ere, ikasleek elkarri euskara erakusten jarraitu zuten.

  • MA Elustondo Euskara ikasteko eskolak 1957an

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    1953 urte inguruan Espainiako legedian zirrikitu bat zabaldu zen, eta "Umandi"-ren ikasleek euskarazko eskolak antolatu zituzten, 1957an. 244 lagunek eman zuten izena, eta eskolak abian egon ziren urte batzuetan. Arrakasta hori ikusita, Gobernadore Zibilak eskola horiek falanjearen etxean eman nahi izan zituen, kontrolatzeko, eta orduan ez zuen inork izena eman. Beste toki batzuk topatu behar izan zituzten, eskolak emateko (Ramiro Maeztu institutuan...).

  • MA Elustondo Olabide ikastolaren hasiera, 1963an

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    Olabide ikastolaren hasiera Izaskun Arrueren etxea izan zen. Izaskuni guraso batzuk joan zitzaizkion umeei eskolak euskaraz emateko eskatzen.

  • MA Elustondo Euskara batuaren sorrerak ekarritako ezinegona

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    Euskara batuaren sorrera askok ez zuten begi onez ikusi. 1968ko Arantzazuko batzarrean onartu zena ez zen 70eko hamarkadararte mugitu, Villasante euskaltzainburu bihurtu zen arte. Olabide ikastolan asko kostatu zen batua inplementatzea. Izaskun Arrue ez zegoen alde, eta berak sortutako ikastola utzi egin zuen, eta bere umeak bertatik atera.

  • MA Elustondo Euskara batuaren sorrerak ekarritako ezinegona II

    Migel Angel Elustondo Etxeberria (1958) Azpeitia

    "Umandi" ere euskara batuaren kontrakoa zen, Izaskun Arrue bezalaxe.

  • Josu Zabala Arrasateko ikastolatik Burgosera, soldadutza egitera

    Josu Zabala Ajuriagerra (1954) Gasteiz

    Irakasle ikasketak bukatuta, Arrasateko ikastolan izan zuen lehen lana. Atxilotu egin zuten, eta kartzelaldiaren ostean, soldadu bidali zuten, Burgosera. Han ezkerreko militanteen eskuetan zeuden koartelak. Harrera-luntxa egin zieten, eta "banda"-koa izan zen hasieratik.

  • Josu Zabala Soldadutzatik bueltan, berriz irakasle lanetan

    Josu Zabala Ajuriagerra (1954) Gasteiz

    Soldadutzatik bueltan, hezkuntzan hasi zen berriz: Gernikan. Euskara ematen zuen. Hainbat lekutan ibili zen gero, Gasteizen besteak beste. Funtzionarioa zen, eta eszedentzia hartzen saiatu zen, Ertzainak taldearekin hasita zeudelako. Ez zioten utzi, eta lana utzi zuen.