Euskara eta politika

  • Patri Urkizu Sarasua Saizarbitoriaren liburuak eta zentsura

    Patri Urkizu Sarasua (1946) Lezo

    Saizarbitoriaren "Egunero hasten delako" nobelak ez zuen ia zentsurarik izan. "Ehun metro" nobelan zentsura gehiago sartzen da. Gizartea ordurako asko aldatu zen. Abortuari buruzko mozioa bozkatu zutenekoa kontatzen du.

  • Arantxa Urretabizkaia Frankismoko zentsura, euskarazko liburuentzat

    Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

    Ramonek esan zuen "Egunero hasten delako" liburua gazteleraz idatzi izan balu, ez zela argitaratuko. Liburua eskuz egin eta ministeriora aurkeztu behar izaten zuten, argitaratzeko baimena lortzeko.

  • Arantxa Urretabizkaia Liburu baten atala zentsuratu zutenekoa

    Arantxa Urretabizkaia Bejarano (1947) Donostia

    Arestiri gauza oso itsusia egin ziotela kontatzen du: "Kaniko eta Beltxitina" pastoralaren hitzaurrea gustuko ez eta liburu bakoitzari orri hura kendu zioten, zabaldu baino lehen.

  • Elixabete Garmendia Euskaldunon Egunkariaren hasiera eta itxiera

    Elixabete Garmendia Lasa (1953) Ormaiztegi

    1990eko abenduaren 6an irten zen Euskaldunon Egunkaria. 2003an indarrez itxi zutenekoa kontatzen du. Hunkitu egiten da.

  • Juan Martin Elexpuru Gerra aurreko idazleak eta gerra ostekoak, desberdinak

    Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

    Gerra ostean urte batzuez erabateko debekua zegoen euskarazko liburuak argitaratzeko. Belaunaldi berrien ikuskera eta gaiak oso desberdinak izan ziren, gerra aurrekoen aldean. Adibideak ematen ditu.

  • Juan Martin Elexpuru Alfabetatzearen garrantzia

    Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

    Euskal kazetaritzak ez zeukan oinarri profesionalik, 1977ra arte. Gau-eskolak eta ondorengo AEK eta HABE oinarri-oinarrizkoak izan dira. Jende heldu asko alfabetatu zen garai hartan.

  • Teresa Aranguren Euskaraz berba egiteagatik, eraztuna

    Teresa Aranguren () Berriz

    Pianoa jotzen zuen batek eta kantuz ere asko aritzen ziren. Hasieran, euskaraz abesten zuten, baina gero debekua etorri zenean, euskaraz berba egiteagatik eraztuna jartzen zieten.

  • Etxeberria Aldazabal anaiak Eskolan euskaraz egitearren, komunak garbitzera

    Enrike Etxeberria Aldazabal (1936) Fernando Etxeberria Aldazabal (1932) Berriz

    Maisuek debekatu egiten zieten euskaraz egitea. Eraztuna beharrean, giltzaren sistema asmatu zuen irakasleak. Astearen bukaeran, giltza zuenak komunak garbitu behar izaten zituen. Odiaga irakasleak bandera eramanarazten zien.

  • 1158 "24 orduak euskaraz" ekimena antolatzeko baimena

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    Bilboko Herri Irratiak eta Iruñekoak konexio pare bat egin zituzten "24 orduak euskaraz" ekimenarenak, besterik ez. Informazio eta Turismoko ministeriora joan zirenekoa kontatzen du. Han ezarri zizkieten baldintzak azaltzen ditu. Polizia asko egon zen ekitaldian.

  • 1158 Hizkuntza jarrera lotsagabeak

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    Erdaraz ikasi gabe hilko ote zen beldur zen umetan. Hizkuntza jarrera lotsagabeak aipatzen ditu. Manuel Lekuonari egindako elkarrizketa batean gertatutakoa kontatzen du. Euskararen etorkizunaz.

  • 1158 Telenortera iritsi zenekoa

    Jose Mari Iriondo Unanue (1938) Azpeitia

    1975ean hasi zen Telenorten. Maximiliano Alonsorekin izandako harremanaz eta eztabaidez hitz egiten du, "hatxe" izkiaren eta marxismoaren inguruan, esaterako.

  • Delia Telletxea Eskolan euskara zigortua, apaiza euskaltzalea

    Delia Telletxea Bengoetxea (1944) Pilar Telletxea Bengoetxea (1942) Eratsun

    Etxean beti euskaraz egiten zuten baina eskolan ez. Euskaraz entzunez gero, zigortu egiten zituzten. Gurasoen garaian eraztuna ipintzen zieten, euskaraz egitearren. Apaizak euskaraz egiteko eskatzen zien. Arraizkoa zen apaiza.

  • Fermin Zelaieta Baserri batean eskola

    Fermin Zelaieta Lastiri (1939) Sunbilla

    Baserri batean leku bat zegoen prestatuta eta hura izan zen bere eskola. Urtean sei hilabetez izaten zuten, neguan. Hamalau urtera arte aritu zen. Eskolara ez joateko aitzakia bila aritzen zen. Maistrak etengabe aldatzen ziren. Maritxu Zubikoa gogoan du. Euskaraz egitearren zigortu egiten zituzten.

  • Jose Antonio Madariaga Euskaraz egitearren, eraztuna eta zigorra

    Jose Antonio Madariaga Torrealdai (1929) Estefania Urrutia (1933) Forua

    Ume asko ibiltzen ziren eskolan. Eraztuna eta zigorra jartzen zizkieten eskolan, euskaraz egitearren. Bermeoko maistrak oinez etortzen ziren.

  • Juliana Jauregi Eskolako bizipenak

    Juliana Jauregi Arietaleanizbeaskoa () Elorrio

    Txikitako maistrak: Doña Maria elorriotarra eta Valladolideko bat. Lehen hiru-lau urte izkina batean pasatu zituen, gazteleraz ez jakitearren.

  • Juliana Jauregi Erdarazko lehen esaldia esan zuenekoa

    Juliana Jauregi Arietaleanizbeaskoa () Elorrio

    Gerra ostean, maisu-maistrak kanpokoak ziren eta euskaraz egitea debekatu zuten. Erdaraz egin zuen lehen esaldia gogoan du.

  • Juliana Jauregi Gosea baino txarragoa

    Juliana Jauregi Arietaleanizbeaskoa () Elorrio

    Gerra ostean, ez zuen goserik pasatu; euskararen debekua izan zen kaltegarriagoa beretzat.

  • Juliana Jauregi "Cara al Sol" irakatsi behar

    Juliana Jauregi Arietaleanizbeaskoa () Elorrio

    Inspektorea etorritakoan, umeei galdetzen zien euskarazko kantarik bazekiten. "Cara al Sol" erakutsi behar izaten zuen.

  • Felix Razkin 10 urterekin diploma eman zioten euskara jakiteagatik

    Felix Razkin Mendinueta (1947) Arbizu

    Nafarroan, Principe de Vianako agintariek diploma bana banatu zieten euskaraz egiten zuten ikasleei, 1957an. Euskara maite zuten karlistak ere bazeuden Nafarroan.

  • 270 Hezkuntza gerraostean

    Bixente Pagoaga Gallastegi (1946) Arrasate

    Eskola kontuak. Eskolan bandera espainiarra zegoen eta egunean lau aldiz kutsu politiko handia zuten erdarazko kantak abestu behar izaten zituzten derrigorrez.