Euskara eta politika

  • Rosa Narbaiza Manolo Urbietarekin kantuan

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Zarauzko ikastolan Manolo Urbietak bidaiak antolatzen zituen haurrekin kantaldiak egiteko. Rosa begirale bezala aritu zen eta euskaraz alfabetatzeko aukera gehiago izan zuen. Bidaietan zer egiten zuten kontatzen du. Rosak uste du euskal musikako bere hastapenak hor hasi zirela. Euskal kanta klasikoak abesten zituzten.

  • Dominika Madinabeitia Gaztelaniazko klase partikularretatik euskaraz irakastera

    Dominika Madinabeitia Elorza (1938) Eskoriatza

    Dominikak unibertsitate ikasketekin jarraitu nahi zuen lan egiten zuen bitartean. Jose Maria Arizmendiarrietak klase partikularrak ematea proposatu zion eta halaxe hasi zen Arrasaten matematika, gramatika eta abar irakasten, gaztelaniaz. Laster Oregi eta Amilibia joan zitzaizkion ea euskarazko klaseak emango zituen galdezka. Donostian ikastaro bat egin ostean, Bergaran hasi zen euskaraz irakasten 1959-1960 inguruan.

  • Dominika Madinabeitia Ikastaroa Donostian Elbira Zipitriarekin; metodologia

    Dominika Madinabeitia Elorza (1938) Eskoriatza

    Elbira Zipitriarekin ikastaro bat egin zuen Donostian, gero euskaraz irakatsi ahal izateko. Zipitriaren metodologia: ona, praktikoa eta arrazoizkoa. Txotxak nola erabiltzen zituzten.

  • Dominika Madinabeitia Euskarazko eskolak kantu eta jolas bidez

    Dominika Madinabeitia Elorza (1938) Eskoriatza

    Gabonetan kantuan irteten ziren etxerik etxe. Elbira Zipitriaren metodologiarekin kantu eta jolas bidez irakasten zituen gauza asko. "Frente de juventudes"en lokalean ematen zituen eskolak Bergaran.

  • Rosa Narbaiza Irakasleen artean materialak sortzen

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Irakasleen artean oso giro ona zegoen. Ez zeukaten euskarazko testurik ez materialik eta askotan geratzen ziren hauek prestatzeko. Iturri ezberdinetatik materiala lortzen saiatzen ziren eta Fernando Etxeberriak asko lagundu zien. Txomin Amasorrainek testuak euskaratzen laguntzen zuen ere.

  • Rosa Narbaiza Euskal kantutegia curriculum pedagogikoaren ardatz

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Musika irakasteko curriculuma sortzeko, euskal kantutegia erabiltzen zuen Rosak ardatz moduan. Erabiltzen zituen iturriak aipatzen ditu: Azkue, Aita Donostia, Riezu, Manolo Urbieta...

  • Rosa Narbaiza Bergarako Ikastolarentzat diru-bilketak

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Ikastolarentzat dirua jasotzeko denetik egiten zuten: zozketak, taberna, jaialdiak, kontzertuak...

  • Rosa Narbaiza Bergarako Ikastola eta Santa Ageda

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Santa Agedetan eskean joaten ziren ikastolatik haurrekin. Bergaran ez zen inon gehiago egiten. Santa eskerako kantak abesten ditu Rosak.

  • Rosa Narbaiza Bergarako ikastola eta Gabonetako kantak

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Gabonetako kantak erakusten zituzten ikastolan. Kantu gutxirekin hasi ziren, baina errepertorioa handitzen joan ziren. Abesti batzuk kantatzen ditu.

  • Dominika Madinabeitia Gerraostean euskararen egoera txarra

    Dominika Madinabeitia Elorza (1938) Eskoriatza

    Gerraostean euskararen egoera ez zen ona, mugatuta zegoen.

  • Dominika Madinabeitia Euskarazko eskolekin hastean, ez zuen lege kontuetan pentsatu

    Dominika Madinabeitia Elorza (1938) Eskoriatza

    Gerraostean euskararen egoera ez zen ona eta ikastolak sortzea legez kanpokoa zen, baina berak une hartan ez zuen halako gauzetan pentsatu. Euskara bere hizkuntza zen eta prest zegoen hori lantzeko. Ez zen erraza euskaraz irakastea. Orduko esperientziak gerora balio izan dio.

  • Rosa Narbaiza Bergarako ikastola eta inauteriak

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Urte askoan ez ziren inauteriak ospatu eta ikastolatik janzten eta irteten hasi ziren. Horrela, herritarrak animatu ziren eta herri guztira zabaldu zen. Urte batzuen ondoren, euskal inauteriak ospatzen hasi ziren.

  • Rosa Narbaiza Haurren eguna Bergarako ikastolan

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Herri askotan haurren eguna ospatzen hasi ziren euskal dantzak sustatzeko. Igandero ospatzen ziren udaberrian eta haur, irakasle eta gazte boluntario talde bat ibiltzen ziren herriz-herri.

  • Rosa Narbaiza Ikastola, frankismoaren jopuntuan

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Franco hil aurretik, ikastolarekin zerikusia zutenak jopuntuan zeuden. Guardia Zibila ikastolara joan zenekoa kontatzen du.

  • Rosa Narbaiza Francoren heriotza ospatzen

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Rosaren etxean Francoren heriotzaren berri nola jakin zuten kontatzen du. Ikastolan jai giro handia egon zen.

  • Rosa Narbaiza Ikurrinaren ilegalizazioaren bukaera

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    1977. urtean ikurrina legalizatu zen eta Bergaran ospakizun handiko eguna izan zen. Donostia ikurrinaz beteta zegoela kontatzen du Rosak. Lehenengo euskalduna Everestera heldu zenean, ikastolan ospatu zuten.

  • Rosa Narbaiza Frankismoko hezkuntza-ikuskatzailea Bergarako Ikastolan

    Rosa Narbaiza Erdabide (1954) Bergara

    Manolo Urbietari buruz hitz egiten du. Behin Bergarako ikastolara hezkuntza-ikuskatzailea joan eta gaztelaniaz egin zien ikasleei. Hauen erantzuna zein izan zen kontatzen du.

  • Juan Martin Elexpuru Bertsolariak eta lehenengo euskarazko irratsaioak

    Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

    Gogoan du 5-6 urte zituela, Uberako San Paulo jaietan, bertsolariak ikusi zituela lehen aldiz: Jesus eta Martin, `Egileor´ anaiak. Geroago, `Basarri´k irratian egiten zuen "Nere bordatxotik" saioa entzuten zuten etxean eta kirol-apustuen edo Urtainen kontuen berri izaten zuten. Berak 9-10 urte zituela hasi ziren euskarazko gauzatxoak irratietan. Arrate Irratian lehenengo kantak euskaraz. Segura irratian gehiena gaztelaniaz izaten zen. Zuzendaria bergararra zen: on Cesareo Elgarresta. Loiola irratia. 1960tik aurrera hasi ziren euskal giroa pixkanaka.

  • Juan Martin Elexpuru Saturrarango seminarioan, astean ordubeteko euskarazko eskolak

    Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

    10-11 urterekin Saturrarango seminariora joan zen. Eskola guztiak gaztelaniaz ziren, baina astean ordubeteko euskarazko eskolak izaten zituzten. Bi talde egiten zituzten: euskaraz zekitenak eta ez zekitenak. On Anton Garro abade euskaltzalea. Gerra aurreko euskarazko liburuak zituen. Juan Mari Lekuona poeta ere irakasle izan zuten. Zortea izan zuela dio, gaztetatik izan zuelako kontaktua euskararekin eta horrek bidea eman zielako liburu eta bestelakoen berri izateko.

  • Juan Martin Elexpuru Seminarioa, euskaltzaletzeko lekua

    Juan Martin Elexpuru Arregi (1950) Bergara

    Seminarioan euskarazko liburuak irakurtzeko aukera izan zuen: Txillardegiren `Elsa Sheelen´, Txomin Agirreren `Garoa´ eta `Kresala´... Seminarista batzuk euskaltzaleak ziren eta itzulpenak egiten zituzten. Euskaltzaletzeko lekua izan zela seminarioa uste du, bai beraiena, Donostiakoa eta baita Bilbokoa eta Arantzazukoa ere.