Euskara eta politika

  • Mila Etxezarreta Eskolan hasi eta erdaraz jakin ez

    Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

    Joxe Marirentzat oso gogorra izan zen eskolan hastea, erdaraz ez zekiten eta. Besteek egindakoagatik zigor bera jasotzen zuenez, bera ere okerkerietan ibiltzen zen. Mutilak zigortu egiten zituzten nesken gelan. Mila bost urterekin hasi zen eskolan, bidea ikasteko. "Idiota" izan zen erdaraz ikasi zuen lehen hitza. Edurne zuten maistra eta ez zituen zigortzen euskaraz egiteagatik. Eskolari gorrotoa eta beldurra zion Joxe Marik.

  • Carmen Apellaniz Goi Argi izen euskaldunarekin ezin zabaldu elkartea

    Carmen Apellaniz Aizpitarte (1931) Eibar

    "Acción Catolica"n sartu aurretik, Mercedes Kareaga politikan sartuta ibili zen. Debekatu egin zitzaion elkarteari "Goi Argi" izen euskalduna ipintzea eta ofizialki "Sociedad Femenina Eibarresa" bezala sortu behar izan zen. Oraindik ere frankismo garaian, Goi Argi izena jartzea lortu zuten, baina ez du gogoratzen nola izan zen prozesua. Pons gotzainaren laguntza izan zuten elkartea zabaltzeko.

  • Bittori Arruti Lasarteko ikastolaren sorrera; lehenengo andereñoa

    Bittori Arruti Aburuza (1937) Lasarte-Oria

    Usurbiletik Lasartera bizitzera joan zenean, 1964an, giroa oso erdalduna zen. Ikastola sortzeko beharra ikusi zuten eta bilerak egiten hasi ziren. Lasarteko ikastolaren sorreraz hitz egiten du. Andre Joakinaenea. Klandestinitatea. Ikuskaritzak.

  • Maria Luisa Muguruza Lasarteko ikastolaren sorrera

    Maria Luisa Muguruza Tellaetxe (1947) Lasarte-Oria

    Lasarteko ikastolaren sorreran parte-hartu zuen. Maria Luisaren senarra ibili zen ikastla sortzeko bilerak egiten, andereñoak bilatzen...

  • Joxe Antonio Martikorena Musean ere gaztelaniaz egin beharra

    Joxe Antonio Martikorena Sagardia (1934) Lasarte-Oria

    Lasartera bizitzera joan zirenean, euskara entzuten zen baina Zubietan askoz ere gehiago. Euskara debekatua. Euskaraz hitz egiteagatik guardia zibilak errieta

  • Aginaga Ikastolaren sorrera Lasarten

    Maria Luisa Aginaga Zabaleta (1939) Lasarte-Oria

    Ikastola elizaren babesean sortu zen, "elizako eskola" bezala. Seme-alabek ikastolan ikasi dute. Gurasoen lana. Irakasleak. Ikastolaren kokapena hasierako urteetan.

  • Begoña Aranzadi Ikastolan ikasitako seme-alabak

    Begoña Aranzadi Manterola (1935) Usurbil

    Lasarten beti euskaraz hitz egin dute. Momentu batean euskarak indarra hartu zuen baina gaur egun asko jeitsi dela uste du. Seme-alabak ikastolara bidali zituen.

  • 1612 Ander Arzelus, 'Luzear'

    Itziar Arzelus Arrieta (1928) Donostia

    Aita, Ander Arzelus Luzear idazlea eta kazetaria zen. Euskararen alde jardun zuen. El Día egunkarian idazten zuen, Argia astekarian ere bai. Irratiz euskarazko klaseak eman zituen. Luzear ezizena nondik datorren azaltzen du. Oso ezaguna zen.

  • 1576 Irratia eta artikulugintza

    Joxe Aierbe Iraola (1934) Donostia

    Zentsura egongo zela dio, baina uzten zuten irratia egiten. Basarri, Oñatibia, Maria Dolores. Aita Zabalaren bidez hasi zen El Diario Vasco egunkarian idazten. Kirolari eta bertsolaritzari buruzko iritzi artikuluak.

  • Juani Urkizu Guraso Elkartea eskolaren bilakaera

    Juani Urkizu Arbelaitz (1948) Lezo

    Guraso Elkartea eskolaren bilakaera. Hasieran irakasle bakarra zegoen, eta gero handitzen joan zen. Patri Urkizuk laguntzen zien tarteka. Azken aldera HH eta LH osoa zuten, eta tituludun irakasleak. Guraso batzuena zen baju batean hasi ziren. Pelikulak ere ikusten zituzten igandetan. "Anbigu" bat jarri zuten: sua, mahaia...

  • Juani Urkizu Bere umetako eskola publikoa

    Juani Urkizu Arbelaitz (1948) Lezo

    Guraso Elkartea eskolaren sorreraren zergatia azaltzen du: herri eskola oso erdalduna zen. Bere umetako eskola publikoa nolakoa zen gogoratzen du: dena gaztelaniaz zen. Mutilak eta neskak aparte. Irakasleak nolakoak ziren.

  • Josu Zabala Gasteizko kultur giroa, 16-17 urte zituenean

    Josu Zabala Ajuriagerra (1954) Gasteiz

    16-17 urte zitueneko kultur giroa. Euskal giroa bilatzen zuen beti, eta giro abertzalean murgildu zen: mendira joan, Kutxilleria kalean euskaraz kantatu... Frankismo amaieran Manuel Iradier elkartea zen erreferentzia bat. Dantza taldeak. Atxiloketa asko izaten ziren.

  • Mikel Zalbide Elhuyar-en sorrera; fisikaren inguruko lehen liburua

    Mikel Zalbide Elustondo (1951) Donostia

    Ingeniaritza eskolan zebilela, ikasten ari zirena euskaraz nola esango litzatekeen pentsatzen hasi ziren. Horren harira, ikasle batzuk eta jada ikasketak amaituta zituzten Andoni Sagarna eta Luis Bandres larunbatero jesuiten "Círculo San Ignacio"n batzen ziren. Lokala uzten zieten jesuitek. Arzallus jesuita zegoen tartean, EUTGn arte irakasle zena. Horrela sortu zen Elhuyar. Hasieran ez zuten izenik. 1976 inguruan fisikaren inguruko liburu bat prestatu zuten, EKT (Euskal Kultur Taldea) izenarekin. Parte Zaharrean zegoen arkitekto bulego batean pasa zieten makinaz liburua, doan.

  • Joxe Usabiaga Ikastolaren sorreran ibilia

    Joxe Usabiaga Beloki (1943) Lasarte-Oria

    Ikastolaren sorreran ibili zen. Luis Tapia lehengusua eta biak ibili ziren ikastola eraikitzeko lurra markatzen. Azpitarte apaizak bultzatu zuen ikastola. Elizaren babesean errazago egiten ziren gauzak.

  • Joxe Usabiaga Euskararen alde gehiago egin beharra

    Joxe Usabiaga Beloki (1943) Lasarte-Oria

    Ikastola sortzeak zer ekarri zuen Lasartera: euskara lantzea eta ondorengoek euskaraz ikasi ahal izatea. Seme-alabak ikastolan ibili ziren. Aurretik euskara etxeko hizkuntza zen soilik; kalean gaztelaniaz. Gaur egun oraindik kili-kolo ikusten du euskararen egoera Lasarten. Gehiago egin beharra dagoela uste du.

  • Joxe Usabiaga Gurasoek jarri zuten dirua ikastola egiteko lur-saila erosteko

    Joxe Usabiaga Beloki (1943) Lasarte-Oria

    Ikastolako guraso elkartean egon zen. Hasieretan gela batean hasi zen ikastola nola-hala. Gurasoek dirua jarri eta lur-saila erosi ostean, ikastolaren eraikin berria egin zen. Eskulana ere askotan beraiek egiten zuten, gastuak murrizte aldera.

  • Migel Alkaraz Enpresako lanik txarrenak euskaldunentzat

    Migel Alkaraz Luzuriaga (1942) Pasaia

    Euskara oso aberatsa baserritarrek zeukatela dio. Maisuak frankistak ziren. Gogoan dauka berak lan egiten zuen enpresan lanik txarrenak euskaldunentzat izaten zirela.

  • Jose Ramon Gantxegi Euskarazko hitzak onartzeko, itzulpena aurkeztu behar Gobernuaren delegazioan

    Jose Ramon Gantxegi Gallastegi (1947) Bergara

    Kanta baten euskarazko hitzak onartzeko, gaztelaniara itzulita aurkeztu behar izaten ziren Espainiako Gobernuaren delegazioan. Gogoan du behin Elkororekin joan zela. "El burro y el águila real". Orduko kontuak.

  • Jose Ramon Gantxegi Euskararen edo euskal kulturaren inguruko ekitaldi guztietara

    Jose Ramon Gantxegi Gallastegi (1947) Bergara

    "Juventudes Parroquiales" taldean ibili zen, baina denbora gutxian. Orduko giro politiko-sozialari aurre egitea zen beraien helburua. Euskararen edo euskal kulturaren inguruko ekitaldi guztietara joaten ziren, beste herri batzuetara ere bai. Gogoan du 1970 inguruan Ataunen Barandiarani egin zitzaion omenaldia

  • Bittor Gorrotxategi Tutik ere ez zekien gaztelaniaz, eskolan hasi zenean

    Bittor Gorrotxategi Zangitu (1948) Bergara

    Berak ez zekien tutik ere gaztelaniaz eskolan hasi zenean. Maisua erdalduna zen, baina jatorra. Ez zuen zigor askorik jasotzen, isil samarrik egoten zelako, baina debekatuta zegoen euskaraz egitea.