Euskara eta politika

  • Joxe Kruz Esnaola Lezoko ikastolaren sorrera II

    Joxe Kruz Esnaola Urkiri (1930) Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Lezoko ikastola sortzeko dirua lortzeko, Aldundira jo zuten, Manuel Lasarte Oria-rengana. Joxe Irastorza eta Mikelen osabaren abalekin, Aldundian mailegua eman zieten. Diru horrekin, ikastola izango zen etxe prefabrikatu bat jarri zuten.

  • Joxe Kruz Esnaola Ikastolako sorreran, salaketak

    Joxe Kruz Esnaola Urkiri (1930) Lezo

    Ikastola sortzen ari zirenean, bi salaketa izan zituzten eta ikuskaritzakoak joan zitzaizkien. Ignacio Esnal abadeak gogor egin zuen ikastolaren alde.

  • Joxe Kruz Esnaola Ikastola sortzeko beharra

    Joxe Kruz Esnaola Urkiri (1930) Lezo

    Ikastola sortzeko beharra ikusi zuten, aurretik doktrina euskaraz ematen zuen Agustina Lizarazuren eskola itxi zutenean. Don Ignacio Esnal abadea jarri zen orduan klaseak ematen.

  • Joxe Kruz Esnaola Ikastola aurrera eramateko, tituludun irakasle bila

    Joxe Kruz Esnaola Urkiri (1930) Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Ikastola izango zen etxe prefabrikatua eraikitzen, Joseba Urkizuk lan handia egin zuen. Guraso hauen helburua, beraien seme-alabak euskaraz ikasteko aukera izatea zen. Hogei bat izan ziren lehenengo ikasleak. Tituludun irakasleak behar zituzten eta lehenengoa Agustina Pontesta eta Ignacio Esnal izan ziren.

  • Joxe Kruz Esnaola Hasieran, jende gutxi ikastolaren alde

    Joxe Kruz Esnaola Urkiri (1930) Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Mikel izan zen Lezoko ikastolako lehendakaria. Ikastola sortu zutenean, giro euskalduna handitu egin zen. Ordura arte oso gutxi zegoen. Ikastolarako bazkideak nola lortzen zituzten.

  • Joxe Kruz Esnaola Lezoko ikastolako lehenengo andereñoak

    Joxe Kruz Esnaola Urkiri (1930) Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Elbira Zipitriarekin ikasitako andereñoak izan zituzten irakasle bezala. Mari Carmen Goñi lekaroztarra izan zen Lezoko lehenengo tituludun andereñoa.

  • Mikel Salaberria Ikastola ez zuten politizatu nahi

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Batzuk, ikastola abertzaletasunarekin lotzen zuten baina Mikelek hori ez zuen nahi. Ikuskaritzakoek begi onez ikusi zuten ikastola sortzea.

  • Mikel Salaberria Errenteriako ikastolarekin arazoak

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Lezoko ikastola sortu zenean, bertan ikasten zuten ikasleek Errenteriako ikastolan ikasketak jarraitzeko aukera izango zutela adostu zuten. Baina ez zen horrela izan, eta Pasai Donibanera joan ziren ikastera. Geroago, badiako ikasle guztiak batuko zituen Pasaia-Lezo lizeoa sortu zuten bertan.

  • Mikel Salaberria Lezoko lehenengo ikastola, etxe prefabrikatu bat

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Lezoko udaletxeak ez zien lagundu ikastola sortzeko proiektuarekin. Ikastola izango zen etxe prefabrikatua Irunetik ekarri zuten. Lursailean, gerra zibileko obus bat agertu zen.

  • Mikel Salaberria Ikastolak, elizaren babesean sortuta

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Ikastola sortu zenean, beldur asko zegoen eta elizaren babesarekin sortu ziren.

  • Mikel Salaberria Arrasateko ikastola, Lezokoaren erreferente

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Arrasateko ikastola izan zuten erreferente moduan. Bertan, kooperatibismoaren barruan sortu zen ikastola eta erabakiak hartzeko asko hitz egiten zutela gogoratzen du Mikelek. Errenteriako ikastola.

  • Mikel Salaberria Lezoko ikastolaren sorrera III: herriaren laguntza gutxi

    Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

    Lezon euskara berpizten hasi zenean, Mikel ez zegoen ikastolaren kudeaketan hain sartuta. Herrian, laguntza gutxi izan zuten ikastola sortzeko orduan.

  • Ixa Ordoñez Ikastolaren aldeko hitzaldia

    Ixa Ordoñez Iratzoki (1952) Baztan

    Ikastolaren proiektuaren alde, hitzaldi bat antolatu zuten. Garaikoetxeak eta San Fermin ikastolako zuzendari Atxak eman zuten hitzaldia. Horrat, gurasoak gonbidatu zituzten. Iruñeko poliziak agertu ziren mintzaldian; halere, ez zen deus gertatu.

  • Ixa Ordoñez D eredua eskola publikoan

    Ixa Ordoñez Iratzoki (1952) Baztan

    Eskola publikoak D eredua txertatu zuen, hein batean, ikastolak izan zuen arrakastagatik eta herriaren presioagatik.

  • Ixa Ordoñez Gau-eskolei buruz

    Ixa Ordoñez Iratzoki (1952) Baztan

    Gau-eskoletako ikasleak gurasoak eta gazteak izaten ziren. Liburu bat zegoen euskara ikasteko, bakarra: “Euskara, hire laguna”. Kantak ere erabiltzen zituzten. Polizia sekreta bat joaten zen gau eskoletara. Gau eskolek harrera ona izan zuten: 3-4 klase zituzten eta 15 bat ikasle.

  • Oskar Txoperena Euskara mankomunitatearen sorrera konplexua

    Oskar Txoperena Mendigutxia (1960) Igantzi

    Euskara mankomunitatearen sorrera nahiko konplexua izan zen: Nafarroako lehenbizikoa izan zen, eta gainera 5 herri biltzen zituen. Izan zuten zailtasunik handiena eredu mota erabakitzea izan zen. Udalak konbentzitzen ere lana izan zuten.

  • Patxi Larretxea Mugimendu handia euskaltegiaren inguruan

    Patxi Larretxea Lazkano (1959) Arantza

    Nafarroako Ley del Vascuence delakoa atera zutelarik, horren kontrako manifestazioetara joaten ziren, aunitz mugitzen ziren. Harreman handia egin zuten Iruñeko eta Gasteizko euskaltegiekin; udako ikastaroetara batez ere hango ikasle eta irakasleak etortzen ziren. Barnetegietara joaten ziren ikasleen motibazioa euskara ikastea zen; egun, berriz, euskara-titulua eskuratu nahi dute. Giro ona izaten zuten barnetegietan, egunez klaseetara joaten ziren eta gauez poteatzera ateratzen ziren. Korrikaren antolaketan ere aritzen ziren euskaltegikoak.

  • Patxi Larretxea AEKren haustura, IKAren sorrera

    Patxi Larretxea Lazkano (1959) Arantza

    Bortzirietako euskaltegia hasieran AEK zen, baina AEK barrenean haustura eman zelarik, IKA izatera pasatu zen. AEKren barrenean bi ildo ziren: batetik, ezker abertzalearekin lotura izan beharra zuela pentsatzen zutenak eta, bertzetik, independentzia osoa behar zela pentsatzen zutenak. Hala, AEK zatitu eta IKA sortu zen.

  • 100 Eskola erdaraz; euskararen erabilera zigortua

    Ana Mari Axpe Elejalde (1946) Arrasate

    Eskola erdaraz ematen zuten. Jolas-orduan euskaraz eginez gero, zigorra. Irakasleak.

  • Bego Iturbe Euskalduntze prozesua Mariaren Lagundia ikastetxean; B eredua

    Begoña Iturbe Linzoain (1958) Begoña Kapanaga Atorrasagasti (1959) Bergara

    Begoña izan zen Mariaren Lagundia ikastetxean euskaraz eskolak ematen hasi zen lehenengoa, 3 urteko umeekin. Ondoren, Pilare hasi zen 4 urtekoekin. Lekuz aldatu zirenean, beste bi irakasle sartu ziren eta euskarazko eskola gehiago ematen hasi ziren. Hasieran D eredua zen, baina B eredua ere sartu behar izan zuten, ama hizkuntza gaztelania zuten ume asko zeudelako. Euskalduntzea Haur Hezkuntzatik hasi zuten eta eskola osora zabaltzen joan zen. Irakasleak ere euskaldundu egin behar. Irakasle asko errioxarrak ziren.