Euskara eta politika

• Legeaz zekien pertsonak behar ziren

  Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

  Simon Garinek asko lagundu zuen ikastolaren proiektuan ere. Legegizona zen eta horrelako jendea behar zuten ere.

• Zotzak eta garbantzuak matematika irakasteko

  Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

  Ikasle txikienekin edozein material erabiltzen zuten ikasteko (zotzak edo garbantzuak matematiketarako, adibidez). Imabol Urbietaren abestiez asko baliatu izan ziren.

• Eskola garaian ikasi, gutxi

  Pedro Jauregi Sorondo (1922) Andoain

  Eskolan azken bi urteetan bakarrik ikasi zuen. Dotrina. Jaunartzeak. Maisuak makilarekin jotzen zien, eta ez zien ezer irakasten. Erdaraz ez zekiten. La Salleko fraideekin hasi zenean, orduan ikasi zuen zerbait.

• Euskara eskolan eta elizan

  Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

  Mojen eskolan, erdaraz egiten zuten mojak euskaldunak izan arren. Mojek zerbait galdetu eta erdaraz ez bazekiten, "kriston egurra" jasotzen zuten. Hitz bat bera ere ezin zuten egin euskaraz. La Sallen ere maisuek ez zuten euskaraz egiten. La Salleko dotrina eta elizakoa euskaraz ikasteko aukera zegoen. 10 lagunek bakarrik egin zuten komunio handia euskaraz.

• Euskara herrian

  Joxe Antonio Huizi Bereziartu (1937) Andoain

  Joxe Antonio umea zela, euskaraz hitz egiten zuen gehiengoak Andoainen. Herriko giroa nolakoa zen azaltzen du. Eskolan, dotrina bakarrik ematen zuten euskaraz.

• Dotrina bakarrik euskaraz

  Joxe Antonio Huizi Bereziartu (1937) Andoain

  Etxean euskaraz hitz egiten zuen gurasoekin. Eskolan, dotrina bakarrik ematen zuten euskaraz. Eskola denboran, zaila egin zitzaion erdara ikastea.

• Guardia Zibilaren bisitak ikastolan

  Angel Ugarteburu Meabebasterretxea (1942) Berriatua

  Guardia zibilaren bisitak Eibarko ikastolako lokaletara. Kuartela, Zezenbideko lokalaren parean zegoen. Behin Urkiko lokaletan agertu zen guardia zibila.

• Elbira Zipitriaren metodologia

  Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

  Elbira Zipitriaren metodologia ikasi zuten lehenego ikastolako irakasleek.

• Rosarito Folgado, Donibaneko ikastolako lehenengo irakaslea

  Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

  Ikastolako lehenengo irakaslea Rosarito Folgado izan zen, karabinero edo mugazain baten alaba. Lourdes Sistiaga eta Miren Etxezarreta izan ziren hurrengo irakasleak.

• D eredua ez da aski

  Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

  Garai hartan, politikari eta jende batzuek erraten zuten euskalduntzea bermatua zegoela ikastolarekin eta D ereduarekin. Baina euskaltegian ez zuten hala ikusten, haurrak heldua izan nahi baitu, eta helduak gaztelaniaz solastatzen badira, haurrak ere hala eginen dute. Beraz, euskararen gaia bere osotasunean jorratu beharra zela pentsatzen zuten.

• Euskara mankomunitatearen sorrera

  Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

  Euskara mankomunitatea euskararen gaiari organo juridikoa eta azpiegitura emateko ideiatik sortu zen. Garai hartan, Tolosan bazegoen euskara zerbitzua, eta hura aztertu zuten ea Bortzirietan eredu hura aplikagarria zen ikusteko, baina hura udal bakarra zen, eta Bortzirietan 5 udal ziren. Hortaz, zerotik asmatu behar izan zuten eredu berri bat; horrek lan handia ekarri zuen. Batzar aunitz egin zituzten hainbat eremutan, eta zailtasun handiak izan zituzten denen nahiak, gogoak eta abarrak uztartzeko, eredu berria sortzeko.

• Mankomunitatea sortzeko zailtasunak

  Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

  Poliki-poliki joan ziren mankomunitatearen ideia garatzen. Udalak mankomunitatearen proiektuaz maiteminarazi nahi izan zituzten, baina aunitz kosta zitzaien; udal batzuek errezelo handiak zituzten. Zailtasunak zailtasun, mankomunitatea sortzea lortu zuten; beheitik goiti sortua izan zen eta euskalgintzarekin lotutako organo bat osatu zuten. Hala, mankomunitatea sortuta, euskaltegia eta Ttipi Ttapa haren bidez egituratu ziren, eta Matxinbeltzenea ere horren ondorioz sortu ahal izan zuten.

• Goitik beheitiko ereduaren alde txarra

  Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

  Nafarroako Gobernuak Bortzirietako eredua probestu eta goitik beheitiko langile sare bat osatu zuen, bere menpekoa. Horrek, azpiko lan soziala eta aktibismoa bertze maila batean utzi zituen.

• Mankomunitatean, denon ikuspuntuak uztartzea

  Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

  Mankomunitatearen sorreran, orduko Arantzako alkateak, Josu Larretxeak, paper garrantzitsua izan zuen. Bertze udaletako hautetsiek ere lan egin zuten, baina denon ikuspuntuak uztartzeak zailtasunak ekarri zituen.

• Euskararen legea, erdararen alde

  Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

  Garai hartan atera zuten euskararen legea zaplazteko bat izan zen euskalgintzarako Mikelen ustez. Euskararendako beharrean, erdararendako egin zen lege hura.

• Olagueko ikastolan hasi zenekoaz

  Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

  Frantziatik bueltan, Olagueko ikastolan lan egiteko aurkeztu zen. San Fermin ikastolan egon zen bertako materiala, metodologia eta antolakuntza nolakoak ziren ikusteko. Ondotik, Olaguen hasi zen.

• Olaguen euskararen ezagutza

  Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

  Olagueko atatxi-amatxiek bazekiten euskaraz, baina ez zieten seme-alabei transmititu. Baina haurrak ikastolan hasi zirelarik, atatxi-amatxiak berriz ere hasi ziren poliki-poliki haurrekin euskaraz solasean. Eskola publikoko haurrak joaten ziren arratsaldeetan ikastolara euskara-eskolak hartzera Kontxexirekin. Gurasoak horren aldekoak ziren.

• Gurasoen jarrera

  Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

  Eskola haietan kantari aritzen ziren, jolasak egiten zituzten. Gurasoek jarrera ona zuten, irakasleek eta gurasoek elkarrekin egiten zuten lan.

• Etxeko kantak ikastolan

  Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

  Etxean ikasitako kantak irakasten zituen Kontxexik ikastolan, ez baitzuen bertze materialik.

• Etxalarko ikastolara

  Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

  6 urte egon zen Kontxexi Olaguen. Berako ikastolan lan egiteko eskaintza egin zioten, baina Olaguen konpromisoa hartua zuen ordurako eta ezetz erran zuen. Bi urte geroago, Etxalarko ikastolan hasi zen.