Euskara eta politika

• Pasaia Antxoko hasierako andereñoetako bat

  Jone Sanz Elorza (1949) Pasaia

  Pasai Antxoko ikastolan hasi zen lanean, Celia izeneko azkoitiar batekin. Herriz-herri egiten zituzten bilerak. Programazioak sortzen zituzten. Ikasturtea bukatzen zenean, ikastaroak egitera joaten ziren.

• Ikastola txiki guztiak elkartzea oso positiboa izan zen

  Jone Sanz Elorza (1949) Pasaia

  Ikastola txiki guztiak elkartzea oso lan positiboa izan zela uste du Jonek. Lizeoa sortzeko, dirua jarri zuten familiek. Gurasoek, "Gaztelutxo" elkartea sortu zuten.

• Lizeoa eraikitzeko baimenak

  Jone Sanz Elorza (1949) Pasaia

  Senarra udalean zinegotzi izan zen ikastolaren alde lan egiteko. Lizeoa eraikitzeko baimena, Pasaiako Udalak eman behar zuen.

• Andereñoak oso aktiboak ziren

  Jone Sanz Elorza (1949) Pasaia

  Garai bateko irakasleak oso aktiboak ziren. Naturarekin kontaktu handia zuten, ibilaldi asko egiten zituzten haurrak besoetan hartuta, asko kantatzen zuten...

• Ikastolako taldea familia bat bezalakoa zen

  Jone Sanz Elorza (1949) Pasaia

  Ikastola familia bat bezalakoa zen. Momentu oso onak pasatu dituzte baina eztabaida handiak ere egon dira. Gurasoen prestutasunaz, inplikazioaz eta kofidantzaz hitz egiten du.

• Hezkuntzan, euskara guztiz debekatuta

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Pasaian, baserritarrak eta bizpahiru kaleko familia bakarrik hitz egiten zuten euskaraz. Eskolan, gainontzeko neskek izeka egiten zioten gaztelaniaz gaizki hitz egiteagatik. 10 urterekin institutuan hasi zen eta hor bai, mojek aurka egiten zioten euskaraz egiteagatik. Gerora jakin zuen haiek ere euskaldunak zirela eta aginduak betetzen zituztela soilik. Euskara asko galdu zuen Kontxitak garai hartan.

• Euskaraz hitz egiteagatik zigortuak

  Donostia

  Euskaraz hitz egiteagatik jartzen zizkieten zigorrak: ilea moztu, izekak, herritik paseatu...

• Matematiken metodologia, hasierako ikastoletan

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Ikastolak bi ordu bakarrik irauten zuenez, etxerako lanak oso garrantzitsuak izaten ziren. Zatiketak egiteko metodologia berezi bat zuten, eta ama askok telefonoz deitzen zioten nola egin behar zen azaltzeko. Amen papera funtsezkoa izan zen. Jokoekin ikasten zuten eta 5 urteko ikasleek zatiketak egiten zituzten.

• 1963tik aurrera hasi zen ikastolen giroa zabaltzen

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Nekane Auzmendi andereñoa Idiazabalen ezagutu zuen eta oso lagunak egin ziren. 1963. urtetik aurrera hasi zen ikastolen giroa gehiago plazaratzen, ikasle kopurua handitzen... Ordura arte, Kontxitak ez zien bere lagunei kontatu zertan egiten zuen lan.

• Ikastolen publifikazioa

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Ikastolen publifikazioari buruz hausnarketa egiten du Kontxitak.

• Eskola nazionalak, ikastolaren alde

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Pasaiako eskolen arteko harremana. Eskola nazionaletan, ikastolaren aldeko publizitatea egiten zuten. Nekane Auzmendik, salaketa bat jaso zuen, eskola nazionala utzi zuelako ikastolan lan egiteagatik.

• Andereñoen antzerki eguna, Donostian

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Ikastola ezberdinetakoak jaunartzeetan, Urruñako bertso-egunean eta antzerki-egunetan biltzen ziren. Antzoki zaharrean biltzen ziren eta andereñek bakarrik hartzen zuten parte.

• 15 haurrentzat, 17 praktikako andereño

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Praktikako andereño asko zeuden garai batean. Zurriolan, 15 haurrentzat 17 praktikako andereño zeudela gogoratzen du. Lezo-Pasaia lizeoa sortu zuenean, berak ez zituen bertako andereñoak ezagutzen, Donostian lan egiten zuelako. Karmele Esnal Oreretako ikastolako andereñoarekin harreman handia izan zuen.

• Kotizazioa lortzeko borroka I

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Hasierako ikastolako andereñoek ez zuten kotizatzen. Erretiroa hartu baino urte batzuk lehenago, eskola publikoan lanean hasi zen, pentsio txiki bat izateko. Hamahiru urtez ibili ziren kotizazio hori eskatzen, alderdi politiko guztiekin hitz egiten, Eusko Jaurlaritzarekin...

• Kotizazioa lortzeko borroka II

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Andereño bezala lan egindako urteak gizarte segurantzan sartzeko, borroka handia egin behar izan zuten. Lau andereño ibili ziren hortan: Karmele Esnal, Nekane Auzmendi, Itziar Arzelus eta Kontxita Beitia. Gero, Ikastolaren Federazioaren esku utzi zuten.

• Euskararekiko eta euskaldunekiko mespretxua

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Euskaldunak izateagatik mespretxatuak izan dira, ikastola sortu eta gero ere bai. Gizartea, orokorrean, euskararen kontra zegoen. Euskararen transmisioaren etena. Mespretxu horrek, harrotasuna ematen du gaur egun.

• Santa Maria elizan ezkondu zen

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Donostian ezkondu zen, Santa Mariako elizan. Bertan ezkondu zen, bere ikasleak bertakoak zirelako. Pasaian izandako lehenengo bost ikastolako ikasleak ezkontzara gonbidatu zituen.

• Lehenengo ikastoletako gurasoei eskerrak

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Ikastolaren alde egin zuten lehenengo gurasoei eskerrak ematen die Kontxitak. Ausardia izan zuten haien haurrak ikastolara eramateagatik, nola aterako zen jakin gabe. Amei ere eskerrak ematen die.

• Ikastolen sorreran, apaizen laguntza ezinbestekoa izan zen

  Kontxita Beitia Oiarbide (1940) Donostia

  Frankismo garaiako lehenengo ikastolen sorreran, apaiz batzuek laguntza handia eskeini zuten. Pan-Pin komikia, fraide kaputxino batek hilabetero eramaten zion etxera.

• Lezoko ikastolaren sorrera I

  Mikel Salaberria Kortaberria (1932) Lezo

  Lezoko ikastolaren sorrera. Don Ignacio Esnal abadeak maisu titulua atera zuen. Udaletxe atzean zegoen "Lezo Handia" izeneko lekuan etxe prefabrikatu bat jarri zuten, lehenengo ikastola izango zena. Hasiera horretan, ekimenean sartuta zeudenak: Joxe Kruz Esnaola, Joxe Miguel Treku, Manolita Korta, Iñaki Zuloaga, Joseba Urkizu...