Euskara eta politika

  • Gema Sistiaga Ikuskatzailearen aurrean, tituludun irakasleak bakarrik

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Gau eskolan euskara batuan alfabetatzen zenbiltzanak, ikastolan irakasle-laguntzaile bezala hasi ziren lanean. Ezin ziren irakasleak izan, ez zutelako titulorik. Ikuskatzailea joaten zenean, tituludun irakasleak ateratzen ziren harekin hitz egitera. Behin, ikuskatzaile batekin gertatu zitzaiona kontatzen du.

  • Gema Sistiaga Rosarito Folgado, Donibaneko ikastolako lehenengo irakaslea

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Ikastolako lehenengo irakaslea Rosarito Folgado izan zen, karabinero edo mugazain baten alaba. Lourdes Sistiaga eta Miren Etxezarreta izan ziren hurrengo irakasleak.

  • Gema Sistiaga Pasaia-Lezoko ikastolaren sorrera

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasai Donibanen, Antxon, San Pedron eta Trintxerpen bazeuden ikastolako gelak, eta momentu batean, Lezoko gelekin batera, ikastola sortu zuten. Herri-ekimen bat bihurtu zen eta herriak asko inplikatu ziren ikastolaren sorreran eta antolakuntzan. Ikastolako ikasleen gurasoak asko inplikatzen ziren, adibidez irteeretan, tailerretan...

  • Gema Sistiaga Pasai Antxo eta San Pedroko ikastoletako lehenengo irakasleak

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasai Antxoko ikastolako lehenengo irakasleak, Kontxita Beitia eta Nekane Azurmendi izan ziren. Lehenengo etxebizitzetan ematen zituzten klaseak. Kontxita Beitiak, Elbira Zipitriaren metodologia erabiltzen zuen. Pasai San Pedron, Pilartxo Arratibel izan zen ikastolaren aitzindaria eta lehenengo irakaslea. Pasaiako ikastolak sortuta, bilerak egin zituzten denen artean eta ikastola amankomun bat sortzea erabaki zuten, Lezorekin batera.

  • Gema Sistiaga Donibaneko ikastolako lokal ezberdinak

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Donibaneko hasierako ikastolan, hainbat tokitan eman ditu klaseak Gemak: Itsasmendiko lokalean, elizako gela batzuetan eta Lurdes Txiki kaleko bi sototan. Haur-hezkuntzan zortzi urte eman zituen, baina ikasleen hastapena ikusi nahi zuenez, lizeo berrira pasatu zen irakastera. Oso etapa polita dela kontatzen du.

  • Gema Sistiaga Pasaia-Lezo lizeoaren kokapena

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasaia-Lezo Lizeoaren proiektua gauzatzeko eta eraikina egiteko, espazio asko behar zen eta Donibaneko Gaztelutxo ingurua proposatu zen horretarako. Aurrekontu asko behar izan zuten ikastola eraikitzeko eta festetan eta bestelakoetan, irakasleak, gurasoak eta laguntzaileak, tabernak jartzen zituzten, ogitartekoak saldu...

  • Gema Sistiaga Bergarako UNED-en ikastolako irakasle titulua ateratzen I

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Pasaia-Lezoko lizeoa sortu zenean, maila bakoitzeko gela bat zegoen (gaur egun, 4 gela daude). Irakasle asko zeuden titulu gabe eta orduan, ikasketak burutzeko proiektu bat atera zen. Eskoriatzako irakasle-eskolan zegoen Fernando Etxeberria izan zen proiektuaren sortzailea, eta helburua, ikastolako irakasleek titulua lortzeko magisteritzako ikasketa batzuk sortzea izan zen. Klaseak, Bergarako UNED-en jasotzen zituzten.

  • Gema Sistiaga Bergarako UNED-en ikastolako irakasle titulua ateratzen II

    Gema Sistiaga Agirregomezkorta (1953) Pasaia

    Ikastolako irakasleentzat magisteritzako titulua ateratzeko, Gemak 25 urtetik gorakoentzako unibertsitaterako sarrerako azterketa egin behar izan zuen. Magisteritzako klaseak asteburuan eta udako oporretan izaten ziren, Bergarako UNED-en.

  • Mikel Legarra D eredua ez da aski

    Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

    Garai hartan, politikari eta jende batzuek erraten zuten euskalduntzea bermatua zegoela ikastolarekin eta D ereduarekin. Baina euskaltegian ez zuten hala ikusten, haurrak heldua izan nahi baitu, eta helduak gaztelaniaz solastatzen badira, haurrak ere hala eginen dute. Beraz, euskararen gaia bere osotasunean jorratu beharra zela pentsatzen zuten.

  • Mikel Legarra Euskara mankomunitatearen sorrera

    Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

    Euskara mankomunitatea euskararen gaiari organo juridikoa eta azpiegitura emateko ideiatik sortu zen. Garai hartan, Tolosan bazegoen euskara zerbitzua, eta hura aztertu zuten ea Bortzirietan eredu hura aplikagarria zen ikusteko, baina hura udal bakarra zen, eta Bortzirietan 5 udal ziren. Hortaz, zerotik asmatu behar izan zuten eredu berri bat; horrek lan handia ekarri zuen. Batzar aunitz egin zituzten hainbat eremutan, eta zailtasun handiak izan zituzten denen nahiak, gogoak eta abarrak uztartzeko, eredu berria sortzeko.

  • Mikel Legarra Mankomunitatea sortzeko zailtasunak

    Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

    Poliki-poliki joan ziren mankomunitatearen ideia garatzen. Udalak mankomunitatearen proiektuaz maiteminarazi nahi izan zituzten, baina aunitz kosta zitzaien; udal batzuek errezelo handiak zituzten. Zailtasunak zailtasun, mankomunitatea sortzea lortu zuten; beheitik goiti sortua izan zen eta euskalgintzarekin lotutako organo bat osatu zuten. Hala, mankomunitatea sortuta, euskaltegia eta Ttipi Ttapa haren bidez egituratu ziren, eta Matxinbeltzenea ere horren ondorioz sortu ahal izan zuten.

  • Mikel Legarra Goitik beheitiko ereduaren alde txarra

    Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

    Nafarroako Gobernuak Bortzirietako eredua probestu eta goitik beheitiko langile sare bat osatu zuen, bere menpekoa. Horrek, azpiko lan soziala eta aktibismoa bertze maila batean utzi zituen.

  • Mikel Legarra Mankomunitatean, denon ikuspuntuak uztartzea

    Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

    Mankomunitatearen sorreran, orduko Arantzako alkateak, Josu Larretxeak, paper garrantzitsua izan zuen. Bertze udaletako hautetsiek ere lan egin zuten, baina denon ikuspuntuak uztartzeak zailtasunak ekarri zituen.

  • Mikel Legarra Euskararen legea, erdararen alde

    Mikel Legarra Legarra (1964) Imotz

    Garai hartan atera zuten euskararen legea zaplazteko bat izan zen euskalgintzarako Mikelen ustez. Euskararendako beharrean, erdararendako egin zen lege hura.

  • Kontxesi Arangoa Olagueko ikastolan hasi zenekoaz

    Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

    Frantziatik bueltan, Olagueko ikastolan lan egiteko aurkeztu zen. San Fermin ikastolan egon zen bertako materiala, metodologia eta antolakuntza nolakoak ziren ikusteko. Ondotik, Olaguen hasi zen.

  • Kontxesi Arangoa Olaguen euskararen ezagutza

    Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

    Olagueko atatxi-amatxiek bazekiten euskaraz, baina ez zieten seme-alabei transmititu. Baina haurrak ikastolan hasi zirelarik, atatxi-amatxiak berriz ere hasi ziren poliki-poliki haurrekin euskaraz solasean. Eskola publikoko haurrak joaten ziren arratsaldeetan ikastolara euskara-eskolak hartzera Kontxexirekin. Gurasoak horren aldekoak ziren.

  • Kontxesi Arangoa Gurasoen jarrera

    Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

    Eskola haietan kantari aritzen ziren, jolasak egiten zituzten. Gurasoek jarrera ona zuten, irakasleek eta gurasoek elkarrekin egiten zuten lan.

  • Kontxesi Arangoa Etxeko kantak ikastolan

    Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

    Etxean ikasitako kantak irakasten zituen Kontxexik ikastolan, ez baitzuen bertze materialik.

  • Kontxesi Arangoa Etxalarko ikastolara

    Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

    6 urte egon zen Kontxexi Olaguen. Berako ikastolan lan egiteko eskaintza egin zioten, baina Olaguen konpromisoa hartua zuen ordurako eta ezetz erran zuen. Bi urte geroago, Etxalarko ikastolan hasi zen.

  • Kontxesi Arangoa Etxalarko ikastolako klaseen antolaketaz

    Kontxesi Arangoa Arburua (1937) Etxalar

    Ikastolaren sorreran ere Pello aritu zen lanean. Etxalarren orduan ez zegoen Haur Hezkuntza, eta Kontxexi hasi zelarik, 3-4-5 urteko haurrak hartu zituen, 33 inguru guzira. Klaseen antolaketaz solastatzen da: hasieran elkarrekin egoten ziren haur guziak (aurkezpena eta kanta) eta gero lana banatzen zuten espazioka. Jostatzeko xoko bat ere bazuten. Gurasoek lagundu egiten zuten; bai gurasoek bai herriak elkartasuna erakutsi zuten.