Gerratik itzulera

  • Karmen Abarrategi Erana Aitarekin elkartu

    Karmen Abarrategi Eraña (1924) Arrasate

    Gerraostean, senide guztiak onik elkartu ziren. Aita baserrira iritsi zeneko unea ondo gogoratzen du Karmenek.

  • Maria Ormaetxea Goitana Baserria berreraikitzen

    Maria Ormaetxea Goitana (1922) Arrasate

    Baserria berreraikitzeko materiala astoz eramaten zuen Mariak etxera, eta morteroa eskuz egin. Baserriak asegurua bazuen, baina gerrako kalteak ez zituen ordaintzen. Baserria berreraiki eta laster aldatu ziren Uribe baserrira bizitzera. Bertan bizi izan dira Garaia Berrikuntza Guneak terreno guztiak hartu zituen arte.

  • Juli Berezibar Arabaolaza Aita harakina

    Juli Berezibar Arabaolaza (1916) Arrasate

    Juliren aitak harategia zuen Resusta kalean, orain Iturriotz kalea dena. Juli jaio aurretik hil ziren bere lau anai-arreba. Aita harakin oso ezaguna omen zen. Harategia Pedro Salturrirena izenarekin ezagutzen zen.

  • Juli Berezibar Arabaolaza Gerra aurreko harategiak Arrasaten

    Juli Berezibar Arabaolaza (1916) Arrasate

    Harategian Julik egiten zituen kobratze lanak. Bezero batzuek hurrengo astean ordaintzen zuten dendan hartutakoa; pobrezia handia omen zegoen. Okela besterik ezer ez zuten saltzen harategian, txahalena edo txerriena. Arkauzena eta Txantxotena ziren herriko beste bi harategiak.

  • Pilar Mujika Arana Errazionamenduan arazorik gabe

    Pilar Mujika Arana (1919) Arrasate

    Puru bat eta berarentzako gozokia erostera bidaltzen zuen aitajaunak plazako Urionanera erreal batekin. Errazionamendu kontuak aipatzen ditu. Eurak ondo egon ziren, baserritik eta Zerrajerako kooperatibatik gauza asko lortzen zituztelako.

  • M. Cruz Velez de Mendizabal Eskoriatzan 25 umezurtz konbentuan

    Mari Cruz Velez de Mendizabal Arana (1912) Arrasate

    Eskoriatzan gerraostean oso egoera txarrean zeuden komentuan. 25 neskatila ekarri zituzten Madrildik bertan hazi eta hezteko; gehienak fusilatuen alabak. Haien gastuak estatuak ordaintzen zituen.

  • Gregorio Madariaga Lamariano Frantziako bizimodua eta Antzuolara itzulera

    Gregorio Madariaga Lamariano (1930) Antzuola

    Gerra Zibilean, aitita Antzuolako alkatea zenez, herritik ihes egin behar izan zuten. Batetik bestera ibili ostean, Santanderren andreak, umeak eta gizonezko batzuk itsasontzian sartu eta Frantziara joan ziren. Lot departamenduan egon ziren bizitzen, aitita, amama, beraien lau alaba eta hainbat ume, Gregori tartean. Bere izeko zaharrena frantziar batekin ezkondu zen bertan. Denbora nahikotxo egon ziren bertan. Amama lehenago bueltatu zen etxera. Gero beraiek bueltan zetozela, elgorriak jota Irungo gurutze gorrian egon ziren berrogeialdian Antzuolara heldu aurretik. Aitita beranduago etorri zen.

  • Julen Madariaga Julen erraldoia mutil koskorren artean Institutuan

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Ikasgai batean "0" izanez gero, ezin zen bataz bestekoa egin. Bizpahiru urte galdu zituen horregatik. Getxoko Institutuko argazki zaharretan ikusten dira mutil koskorrak praka motzetan, eta erraldoi bat: Julen.

  • Julen Madariaga "Oztopo izan dena abantaila bilakatzen da batzuetan"

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Errebalida Espainian egin behar izan zuen, Euskal Herrian ezin baitzen. Oviedon galdutako ikasturteak berreskuratu zituen. Oztopo izan dena abantaila bilakatzen ei da batzuetan.

  • Julen Madariaga Ameriketan bizitza teknikolorez, Bilbora heldu eta zuri-beltzean

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    13-14 urteko gazteentzat berdintsuak dira zenbait bizipen munduko parte gehienetan. Ameriketan bizitza teknikolorez ikusten zuen, Bilbora heldu eta zuri-beltzean. Hiri zikina eta abandonatua zen. Autoak han zernahi mota eta koloretakoak, hona heldu eta denak beltz edo gris, eta ttipiak. Jendearekin hitz egitean, tristura, beldurra sumatzen zen. Kulturaz eta politikaz ezin zen hitz egin. Herria etsita, burumakur.

  • Julen Madariaga Hamahiru urteko mutiko baten ametsak

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Aitak Buenos Airesen argitaratzen zen Ekin bildumako liburuak erosten zituen, eta berak irakurri. Hamahiru urterekin bazuen bere helburua: Euskal Herrira itzuli behar zuen eta zerbait egin. Fededuna zen garai hartan, eta bi gauza eskatzen zizkion jainkoari: ez hiltzea Euskal Herria berriz zapaldu gabe, eta neska batekin jo gabe.

  • Julen Madariaga Kanarietan eskala gose-denbora gordinean

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Etorrerako bidaian Kanarietan egin zuten eskala. Barkua gariz zamatuta zekarten. Harrituta geratu ziren jendea zein argal zegoen ikusita. Gose-denbora zen.

  • Julen Madariaga Bilbora iritsi zireneko zirrarak

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Gogoan du nola iritsi ziren Bilbora. Abran itsas armadako ontziak. Itsasadarretiko sarrera oso hunkigarria izan zen Nikola anaiarentzat eta bientzat. Zirrara ikaragarria familia kideekin elkartu zirenean. Jendea burumakur eta etsita zegoen.

  • Julen Madariaga Irakasle mutxurdin gaizto batek Institutuan gorriak ikustarazi zizkion

    Julen Madariaga Agirre (1932) Bilbo

    Txiletik hamalau urterekin itzuli eta Institutuan hasi zen Bilbon. Oso oroitzapen txarra du. Ameriketan ez zen latina eta greziera erakusten. "Mutxurdin" hitzaren etimologiaz. Bazen Institutuan irakasle mutxurdin bat, gaiztoa, beltzak ikustarazi zizkiona. Bazekien "rojo separatista" ginela, eta ikasi arren, 0 jartzen zion.

  • Manoli Calafell Etxera bueltatu

    Manoli Calafel Trecet (1931) Pasaia

    Frantzian zirela, Pasai Donibanen erreketeak bakarrik zeudela eta etxera bueltatzeko abisua jaso zuten. Talaitik guardiek identifikatzeko eskatu zietela gogoratzen du. Erreketeekin tratu ona zuten. Etxea nola zegoen.

  • Ines Lezea Amarekin Eibarrera bueltatu

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Gerrako kontuak. Mutrikun egon eta gero, amarekin Eibarrera bueltatu zeneko oroitzapenak kontatzen ditu. Trena Maltzagara arte bakarrik joaten zen gerraren eraginez. Maltzagatik etxerako bidea oinez egin zuten. Eibar guztian 7 lagun zeudela dio: jendeak herritik alde egin zuen.

  • Ines Lezea Trenei begira

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Gerraosteko Eibarko oroitzapenak. Trenak martxan hasi zireneko azalpenak. Etxetik trenei begira egoten zen Ines. Lurrunezko tren-makinak kendu eta elektrikoak jarri zituzten.

  • Ines Lezea Gerraosteko Eibar

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Herria txikituta gogoratzen du. Ez dauka gerra aurreko oroitzapenik. Parrokia ondoan aurrezki kutxa zegoen, eta aurrezki kutxan telefonoa. Igandetan, meza ondoren, Mutrikuko senideekin telefonoz hitz egiten zuten handik.

  • Ines Lezea Etxeak txikituta

    Ines Lezea Txurruka (1932) Mutriku

    Gerran, Kapitantxukua etxea zutik geratu zen. Etxe handia zen, eta ohe asko zituzten. Herriko etxe asko apurtuta geratu ziren. Eibarrera bueltatu eta etxegabe zeuden familia batzuk beraien etxean egon ziren etxeak berregin edo konpondu arte.

  • Jesus Aranburu Herrira itzuli eta etxea hutsik topatu

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    Gerra Zibilean herrietan geratu zen jendea ihesi joandakoen etxeetan sartu eta hustu egiten zituztela dio Jesusek. Hustutako etxeen jabeak itzuli eta etxea hutsik topatzean, isilik egon behar, ordea.