Gerratik itzulera

  • 1420 Gerran galdutako koinatua ezustean agertu

    Luis Izagirre Belategi (1924) Elorrio

    Koinataren etxera joan zen morroi 14 urterekin, Gazetako Matsorriaga baserrira. Hango seme bat gerran galdu zen, inork ez zuen haren berririk. Eta hara non, Luis idiekin Elorriora jaitsi zen batean, mutil hori agertzen den. Inori ezer ez esateko eskatu zion eta sekretua gorde behar izan zuen.

  • Jesus Aranburu Gerratik itzuleran Francoren aldekoek lehentasunak

    Jesus Aranburu Oskoz (1918) Errenteria

    1944an itzuli zen herrira preso izatetik. Herria aldatuta ikusi zuen. Kaputxinoetan hasi zen lanean berriro. Gerran Francoren alde egondako soldaduek lehentasuna zuten lana bilatzeko eta etxeak erosteko.

  • Inas Munitiz Gerran bapore denek egin zuten alde

    Inas Munitiz Lartitegi (1925) Bermeo

    Italiarrak Bermeora heldu orduko, baporeak Bilbo aldera joan ziren. Nazionalak Bilbora hurbildu zirenean bueltatu ziren asko etxera; baina gerrako itsasontziak zaintza egiten egon ziren, eta asko atxilotu zituzten horrela.

  • Inas Munitiz Gerrara boluntario joanez gero, 10 pezeta eta tabakoa

    Inas Munitiz Lartitegi (1925) Bermeo

    Gerran bere aitak alde egin behar izan zuen baporean. Gerratik itzulera gogoratzen du, Baztarren zeudela aita heldu zenekoa. Anaia ere gerra izan zuen. Gorriekin boluntario joanez gero, eguneko 10 pezeta eta tabako-paketea ematen zuten. Anaiak amari dirua eskatzen idazten zion.

  • Jesus Astiazaran Komentuko moja guztiak bortxatu

    Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

    Gerra Zibilean, 19 egunez etxetik kanpo egon ziren. Mairu asko egon ziren inguruetan. Meñakabarrenako komentuan egon ziren moja guztiak bortxatu zituzten mairuek, gainerakoak ere dardakadan zeuden.

  • Jesus Astiazaran Etxea bueltatuta dena hutsik

    Jesus Astiazaran Bilbao (1924) Bermeo

    Gerra Zibilean, 19 egunez etxetik kanpo egon ziren. Beraien etxeko kamaran, beraiek jakin barik Bermeoko Garabillatarrek ekarritako baliozko gauzak zeuden. Dena hustu zieten, lau hormak baino ez zituzten topatu; gaixorik zegoen txerria salbatu zen. Beraiek eramandako ganadu guztiarekin bueltatu ziren.

  • Emilio eta Jazinta Etxea hutsik aurkitu zuten gerran etxera bueltatzerakoan

    Emilio Ibinagagoitia Zabala (1928) Bermeo

    Gerra Zibilean, zortzi egunez etxetik kanpo egon ostean, inguruak apurtuta eta etxea ganadu barik aurkitu zuten. Auzoko etxe batera joaten ziren jatorduetan. Kua

  • 1219 Gerra-garaian non egon ziren; itzultzean etxea hutsik

    Leandra Elizburu Bilbao (1923) Aretxabaleta

    Etxera itzuli zirenean etxea hutsik aurkitu zuten, ez abere, ez ohe… Lastoa bakarrik aurkitu zuten. Etxetik alde egin zutenean, lehenbizi Aramaioko Untzilla auzoan egon ziren, izebarenean; baina gero Garagartza auzora joan ziren ardiengatik. Gorriek -tartean euren osabak- aurrera egin zuten Durango aldera, baina beraiek ez zuten aurrera joateko gogorik eta orduantxe itzuli ziren etxera. Bien bitartean, aita eta anaia Aretxabaletako Zuatzubizkar baserrian egon ziren morroi.

  • 1555 Donibane Lohizunen biltegi batean bizitzen

    Pedrotxo Urizberea Emazabel (1922) Donostia

    Erbestetik etorri, Donibane Lohizunetik, eta berehala hasi zen itsasoan. Han ez zuen baimenik itsasoan aritzeko. Biltegi batean bizi izan ziren han hasieran eta gero etxea aurkitu zuten.

  • Julian Alegria Aita tuberkulosiarekin itzuli zen gerratik

    Julian Alegria Uriarte (1924) Bermeo

    Aita biriketatik gaixotuta itzuli zen gerratik, tuberkulosiarekin. Astoarekin gertatutako pasadizoa. Gerora, ebakuntza egin zioten aitari, batere anestesiarik gabe. Julian kanpoan zain, aitaren aieneak entzuten.

  • Juanito Arantzamendi Gerraostean baserritarrekin trukea

    Juanito Arantzamendi Mugartegi (1916) Ondarroa

    1939ko Gabonetan bueltatu zen etxera gerraostean. Hala ere, langile-batailoira eraman zuten eta beste bi urte eta erdi egin zituen. Gerraostea lana ez zuenarentzat izan zen gogorra, arrantzan bazegoen lana-eta. Baserritarrek ekartzen zuten jatekoa plazara. Trukea egiten zuten arrantzaleek baserritarrekin.

  • Daniela, Lourdes eta Anastasio Behi bat bakarrik eta soroak lantzeko

    Anastasio Urizar Belakortu (1923) Mañaria

    Mañarira bueltatu zirenean, behi batekin, artoa ereiteko sasoia zen. Idi bat erosi zuten uztarria osotzeko. Gerraostean, Anastasio ez zen eskolara itzuli. Jende gutxik zekien erdaraz hitz egiten.

  • Daniela, Lourdes eta Anastasio 'Cara al Sol'ak eta Espainiako bandera

    Daniela Bernaola Agirre (1938) Lourdes Bernaola Agirre (1932) Anastasio Urizar Belakortu (1923) Mañaria

    Eskolatik elizara formatuta joaten ziren. Cara al Solak eta "¡Viva España!"k gogoratzen ditu Danielak. Espainiako bandera ikusi orduko, agurtu egin behar izaten zuten. Eskolara joaten zirenean, bandera atera eta irteten zutenean gorde egiten zuten.

  • Adrian Amantegi Belgikatik bueltan Durangoko maristetara

    Adrian Amantegi Arteaga (1928) Mañaria

    Gerra Zibilean Belgikara ebakuatuta joan aurretik izan zuten maisu bera izan zuten etxera bueltatu zirenean. Kanpoan zeuden umeei buruz propaganda txarra zabaldu zuten, komunistekin-eta zeudela zioten-eta. Baina eurak ez ziren maisu horrengana bueltatu, Durangoko maristetara joan baitziren.

  • Jesusa Izagirre Soldaduek denda eta taberna hartu

    Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

    Bermeon eta Durangon gerra sartu zenean, denda itxi eta ebakuatuta irten ziren Karrantzara. Irten orduko milizianoek denda eta taberna hartu zituzten. Etorri zirenean dena hutsik topatu zuten, baina apurka-apurka aurrera egin zuten.

  • Jesusa Izagirre Alkate gogorra gerra ostean

    Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

    Aita ezkutatuta ibili zen gerra ostean. Orduan alkate gogorra eduki zuten Zornotzan eta jendea fusilatu ere egiten zuten. Gero, beste alkate bat sartu zen eta harekin lasaiago ibili zen aita.

  • Jesusa Izagirre Gerratik bueltan etxea hutsik

    Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

    Gerratik bueltatu zirenean, etxea hutsik topatu zuten. Aurrera egiteko, taberna jarri zuten martxan berriro eta auzokoak koltxoiak utzi zizkien lo egiteko lekua eduki zezaten.

  • Herminio Urizar Kantu eta sinbolo frankistak eskolan

    Herminio Urizar Zuñaga (1927) Elorrio

    Eskolak itxita ego ziren gerra denboran. Herria Gipuzkoako iheslariz beteta egon zen. Elorriok suertea izan ei zuen, ez zen asko apurtu gerraren ondorioz. 38an ireki ziren berriz eskolak. Banderari agurrak, kantu frankistak...

  • Maria Igarza Agintari berriak lapurretarako gertu

    Maria Igarza Zubiate (1924) Elorrio

    Alkateak, apaizak, baita barrenderoak ere, aldatu ziren gerra ostean. Aurrenengo sei urteak izan ziren txarrenak. Nahikoa lapurtu zutenean baretu omen ziren apur bat. Aitari gertatutako kasua.

  • Jose Txintxurreta Frantziatik etxera bueltan

    Jose Txintxurreta Garmendia (1929) Iurreta

    Frantzian eskolara joan zen Jose, eta frantsesez berba ondo egiten ikasi zuen. Aita Santoñako kartzelan preso zegoen; eta, libratu zutenean, familia ere Frantziatik etxera bueltatu zen. Barrenkaleko etxea suntsituta aurkitu zuten, eta amaren senide batzuen baserrira joan ziren bizitzera.