Gerraren eragina

  • Andoni Sagarna Familia batzuetan gerrako kontuak isilean

    Andoni Sagarna Izagirre (1947) Donostia

    Gurasoek askotan kontatzen zituzten gerrako kontuak. Etxe batzuetan kontu horiek isildu egiten ziren, umeek kalean kontatuko ote zituzten beldurrez. Emaztearen familiak gerra sasoian bizitakoak. Aita Olaberriko idazkaria zen. Salatu egin zuten eta fusilatzera zeramaten, baina senide karlista batzuei esker fusilatu beharrean Francoren tropekin eramatea lortu zuten.

  • Luzia Arrizabalaga Soldaduak taloa jatera etxera

    Luzia Arrizabalaga Irasuegi (1923) Aramaio

    Gerra hasiera Santa Marina egunez. Tristura handia sartu zen. Krutzetatik aurrera ezin zen pasatu. Soldaduak Luziaren etxera etortzen ziren taloa jatera.

  • Arantxa Gurmendi Antzertiko kide

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Antzertin, lehen taldeko kide zen Arantxa, eta oso irakasle onak izan zituzten. Ikasle moduan obra bat prestatu zuten, baina diru falta zela eta ezin izan zuten errepresentatu. Hartara, enpresa bat egin zuten, eta euren diruz aurrera atera zuten obra.

  • Arantxa Gurmendi Antzertiren aztarnarik ez

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Sortu zen antzerki eskolaren berririk ez dago.

  • Arantxa Gurmendi Aktore asko, baina lanik ez

    Arantxa Gurmendi Olabiaga (1944) Donostia

    Hasiera batean Antzerti antzerki talde ofizial gisa planteatu zen, baina eskola formatua ematea erabaki zuten gero.

  • Tomasa Urien Andra Mariko eliza gerran apurtu zuten

    Tomasa Urien Intxausti (1926) Durango

    Gerraostean mezak erdaraz izaten ziren. Gerra denboran, Andra Mariko eliza apurtu egin zuten. Baserritarrek ekarri zituzten konpontzeko behar ziren egurrak basotik. Frantsesen etxean andrazko eta gizonezkoen kartzela egon zen.

  • Jabier Agirre Etxean gerrako kontuen kontakizunik ez

    Jabier Agirre Lasarte (1952) Donostia

    Etxean ez du gerrako kontuez askorik entzun, mingarria zelako.

  • kontxa-larranaga Gerrako oroitzapenak

    Kontxa Larrañaga Ezeiza (1929) Azkoitia

    Gerra garaiko oroitzapenak kontatzen ditu. Behin gorriak gertu zeudela gertatutakoa kontatzen du. Garai hartan, guardia zibilek oiloak eskatzen zituzten, eta haien trukean dirua ematen zuten. Beldur handia pasa zuten garai hartan. Orduan ijito asko ibiltzen zen inguruan, baina gaur egun ez daude.

  • Maria Paula Mengual Gerra garaiko kontuak

    Maria Paula Mengual Larrar (1929) Azkoitia

    Gerra garaian, hegazkinak zetozela esaten zutenean, ibaiko zubiaren azpian ezkutatzen ziren. Eskolan, gorriei harrapatutako laranjak banatzen zizkieten. Herriko eskolan, botoi-zuloak josten zituzten soldaduen alkandoretarako.

  • Aizpea Goenaga Amona Ixabel, lagunkoia eta elizkoia

    Aizpea Goenaga Mendiola (1959) Donostia

    Amona Ixabelek taberna zeukan eta bere lankide alargunak eta biek asko laguntzen zioten elkarri. Lagun asko zituen alde guztietan. Amona oso elizkoia zenez, gerra garaian ere mezetara joaten zen egunero. Gipuzkoako komunisten buruak mezetarako joan-etorrian eskoltatzen zuen.

  • Aizpea Goenaga Ama aktore lanetan

    Aizpea Goenaga Mendiola (1959) Donostia

    Bere amak Arte Ederrak ikasi nahi zituen eta ezin izan zuen. Aita oso historia zalea zen eta hark ere ezin izan zuen unibertsitatean ikasi. Euskal zinemagintza euskaraz hasi zenean, amak asko lagundu zuen, eta bateko eta besteko, aukerak sortu zitzaizkion aktore lanetan aritzeko.

  • Aizpea Goenaga Antzerkiaren pizkundea eta gerraren eragina

    Aizpea Goenaga Mendiola (1959) Donostia

    Gerra aurreko antzerkiaren pizkundea abertzaletasunari eta erlijioari lotuta gertatu zen. Urnietako Lurdes Arizmendiri elkarrizketa egin zion; hiru antzerki talde zeuden. Antzerkia euskararen aldeko ekimen kulturala zen. Gerra garaian, deklamazio eskola bertan behera geratu zen, eta ondoren, Maria Dolores Agirrek hartu zuen ardura.

  • Maria Iztueta Altuna Gerra sasoian soldaduak baserriko lanetan laguntzera

    Maria Iztueta Altuna (1931) Baliarrain

    Gerra sasoian soldaduak joaten zitzaizkien Alegiatik baserriko lanetan laguntzera, jateko edo diru truk. Ez zegoen aurrerapenik eta dena eskuz egin behar. Laiekin ibiltzen ziren lurra bueltatzen. Auzolanean egiten ziren zenbait lan.

  • Jose Mari Amantegi Intxortatik Durangora

    Jose Mari Amantegi Aresti (1926) Durango

    Nazionalek lehenengo Otxandio bonbardatu zuten. gero Gasteiz, Iruñea eta Donostia hartu zituzten. Donostiatik Intxortaraino (Elgeta eta Elorrio artean) etorri ziren, Durangoranzko bidean. Garai-tik ikusi zituen Intxortako erasoaldiak. Borrokan zebiltzan asko ez ziren berriro agertu. Durangotik, karlistak-eta Gasteiz aldera joan ziren. Francok Afrikatik ekarritako soldaduek denetarik osten zutela dio. Soldadu asturiarrak oso gazteak ziren eta jateko bila joaten ziren baserrietara.

  • Jesus Furundarena Soldadu italiarrak Mutrikun

    Jesus Furundarena Goenaga (1924) Mutriku

    Gerra Zibila piztu zenean Jesusek 12 urte zituen. Erreketeak Mutrikun sartu zireneko oroitzapenak. Frontea Ondarroa gainean zegoen. Italiar asko hil omen zen gain hartan. Mutrikun 800 eta 1000 soldadu italiar artean egon omen ziren, frontean zeudenei erreleboa egiteko zain. Beheko Plazan, estalpean, egiten zuten lo. Frontera jatekoa Mutrikutik bidaltzen zen: Beheko Plazan brontzezko galdara handi batzuetan prestatzen zuten jatekoa. Mandoetan kargatuta bidaltzen zuten jatekoa frontera.

  • Jesus Furundarena Soldadu italiarrengana jan eske

    Jesus Furundarena Goenaga (1924) Mutriku

    Gerra denborako oroitzapenak. Frontea Ondarroa aldean egon zen denboran, Mutrikuko Beheko Plazan 800 eta 1000 soldadu italiar artean egon ziren. Sasoi hartan, gose handia zegoenez, mutikoak soldaduengana jateko eske joaten omen ziren. Soldaduek ez zuten jatekorik falta izaten almazenean, eta "emataileak" zirela dio Jesusek. Ogitartekoak prestatzen zizkien.

  • Lorea Furundarena Gerrako itsasontziak Saturraranen

    Lorea Furundarena Kalzakorta (1926) Mutriku

    Gerra denborako oroitzapenak. Tiro hotsak baserritik entzuten zituzten. Gerrako itsasontziak Saturraranera iristen zirenean zarata handia ateratzen zuten. Baserritik itsasontzien mugimenduak ikusten zituzten. Itsasontziak Saturraran aldera iristen zirenean, soldaduek etxetik joateko esaten zien. Ama eta umeak gorde egiten ziren; aita baserrian geratzen zen.

  • Lorea Furundarena Soldaduak

    Lorea Furundarena Kalzakorta (1926) Mutriku

    Gerra denborako oroitzapenak. Soldaduak baserriko tejabanan lo egiten zuten. Pareta bat egin zuten babesteko.

  • Lorea Furundarena Izara zuria eta soldaduak

    Lorea Furundarena Kalzakorta (1926) Mutriku

    Gerra denborako oroitzapenak. Baserrian izara zuri bat jartzen zuten. Soldaduei nolako harremana zuten azaltzen du: Lorea eta anai-arrebak haiengana joaten ziren tiroteorik ez zenean, eta jatekoa ematen zien. Soldaduak Bizkaia aldera zihoazen.

  • Kandido Urreizti Soldaduei fusila, esku-bonbak eta balak ostu

    Kandido Urreizti Osa (1926) Mutriku

    Gerra denborako kontuak. Kalbaixora bidean kainoiak zeuden, eta Santa Kutza egiten zuten tiro. Lagun artean zebiltzala, kamioi batetik fusil bat ostu zuten. Santa Kutzen frontea zegoen. Hara joan, eta hango txaboletatik esku-bonbak eta balak osten zituzten. Balak sutara botatzean, zarata.