Gerraren eragina

  • 1364 Maristen eliza sutan

    Andoni Azkarate Larrañaga (1932) Antzuola

    Zortzi anai-arreba ziren, Andoni zaharrena. Sarritan ezin zuen eskolara joan baserrian eginbeharrak zeudelako. Uzarragan hamar urte arte ibili eta gero kalera maristetara joan zen beste hiru urtetan. Maristen eliza erre zuteneko sua gogoratzen du. Eskola bukatu eta gero, baserrian lan gutxi zegoenean, gau-eskolara joaten zen kalera.

  • Maria Larranaga Lapurretak eta dirua entregatu beharra

    Maria Larrañaga Orbea (1921) Antzuola

    Gerra denborako oroitzapenak. Antzuolan frontea egon zen denboran, erreketeek abereak (ardiak, oiloak...) lapurtu zizkien. Erreketeen aginduz Mariaren aitak dirua entregatu behar izan zuen udaletxean, eta diru gabe geratu ziren. Auzokoren batek salatu zuela zion Mariaren aitak: izan ere, koinatua abertzalea zen, eta hari eman zion botua.

  • Arsenio Irazabalbeitia Araiztegi Uzarragako eskola eta maisua

    Arsenio Irazabalbeitia Araiztegi (1930) Antzuola

    Uzarraga auzoko eskolan hasi zen sei urterekin, gerra hasi berritan. Joxe Mari Agirre zen Uzarragako maisua, sakristaua eta ile-apaintzailea, eta emazte sukaldariarekin batera taberna-jatetxea kudeatzen zuten auzoan.

  • Arsenio Irazabalbeitia Araiztegi Uzarragako eskola eta Bergarako eskola partikularrak

    Arsenio Irazabalbeitia Araiztegi (1930) Antzuola

    Gerra garaia bazen ere, Uzarragan eskolak ez ziren eten herrian eta beste auzo batzuetan gertatu zen moduan. Gauzak horrela, herriko eta beste auzo batzuetako umeak ere joaten ziren Uzarragako eskolara. Guztira 60 ume inguru ibiltzen ziren auzo-eskolan: adin ezberdinetako neska-mutilak gela berean. Idatzi eta irakurri gaztelaniaz egiten zuten, baina maisuak azalpenak euskaraz ematen zizkien. 11 urterekin hasi eta hiru negutan Bergarara joan zen eskola partikularrak jasotzera.

  • Gregorio Madariaga Lamariano Ama ezin Antzuolara bueltatu

    Gregorio Madariaga Lamariano (1930) Antzuola

    Gerra garaian aitita Antzuolako alkatea zen eta familiako kideak herritik bota zituzten. Bere ama ere bota zutenez, erbestetik bueltan ezin izan zuen herrira sartu eta Zeraingo baserri batean egon zen. Beraiek, umeak, osaba-izekoekin egon ziren bitarte horretan.

  • Gregorio Madariaga Lamariano Ama bisitatzeko salbokonduktoa falangean eskatu behar

    Gregorio Madariaga Lamariano (1930) Antzuola

    Gerra zela-eta, amak ezin izan zuen herrira sartu eta zeraingo baserri batean egon zen bizitzen. Ama bisitatzera joateko aitak salbokonduktoa behar zuen. Falangera joan behar zen eskatzera.

  • Balentina Lizarralde Eskibel Gerra garaian gatzura jateko

    Balentina Lizarralde Eskibel (1928) Antzuola

    Gerra garaian kanpoko jendea izan zuten etxean. Garai hartan normalean txerrientzako zen gatzura ere aprobetxatzen zuten jateko.

  • Antzuolako tertulia Francok hiri bat hartzerakoan, kanpaiak jotzen zituzten

    Mahai-ingurua Antzuolan 1 () Antzuola

    Asentziok dio, gerra garaian hiriren bat hartzen zutenean kanpaiak jotzen zituzten. Bartzelona hartu zutenean, ardo zahagia ere izan zuten denentzako. Beste behin don Eusebiok ez zien utzi sartzen eta aguazilarekin sartu ziren azkenean. Don Eusebio eta aguazila lehengusuak ziren, baina politika kontuan arerioak. Don Luisek sermoian "bombardeos gloriosos" eta "bombardeos kriminales" desberdintzen zituen.

  • Antzuolako tertulia Eskolan bandera jaso eta abestu behar

    Mahai-ingurua Antzuolan 1 () Antzuola

    Eskola txikira falangearen txapelarekin joaten ziren. Neskak eta mutilak bananduta egoten ziren. Eskolara sartu aurretik bandera jaso eta kantu patriotikoak abesten zituzten.

  • Maria_Igartza Gerran soldaduak etxeetan

    Maria Igartza (1915) Antzuola

    Telleria larrugintza-lantegiko seme bat gerran hil zen zalditik jausita. Soldaduak etxe ezberdinetan egon ziren, beraienean bi nafar.

  • Gerraren eragina

    Angeli Telleria () Antzuola

    Gerra Zibila oso presente zuen Angelitak elkarrizketa garaian. Eibarko mutil gazte bat zelan fusilatu zuten gogoan zuen. Antzuolako kanposantuan lurperatu zuten mutil hori. Antzuola gerraren ondorioz zigortutako herria zela dio. Beraien etxean lau bat soldadu egoten ziren lotan.

  • Maria Etxebarria Bergaran urtebete, gerra sasoian

    Maria Etxebarria Altuna (1930) Aramaio

    Umetako kontuak. Jolasean eta behizain. Sei urterekin, Bergaran egon zen baserri batean. Gerra denbora zen. Irakurtzen ikasi zuen han, bere kontura. Eskola asko gustatzen zitzaion; ezin zuenean joan, negarrez.

  • Luzia Arrizabalaga Soldaduak taloa jatera etxera

    Luzia Arrizabalaga Irasuegi (1923) Aramaio

    Gerra hasiera Santa Marina egunez. Tristura handia sartu zen. Krutzetatik aurrera ezin zen pasatu. Soldaduak Luziaren etxera etortzen ziren taloa jatera.

  • Rufina Astola Nafarrate Zubipean gordeta egun osoz

    Rufina Astola Nafarrate (1929) Aramaio

    Arriola auzoan, senide baten etxean egon ziren, euren ganaduak auzoko hainbat baserritan banatu eta gero. Ganadu guztiekin itzuli ziren etxera, baina aitari ardi batzuk lapurtu zizkioten Tellamendiko gurutze inguruan. Herriko kuartelean zeuden gudariak egunero etortzen ziren etxera esne bila. Frontea herrira ailegatu zen egunean, etxeko andre eta umeak kaleko zubi baten azpian babestuta egon ziren egun osoz.

  • Rufina Astola Nafarrate Abioiek oso baxu egiten zuten eraso

    Rufina Astola Nafarrate (1929) Aramaio

    Arriolan bizpahiru hilabete pasatu zituzten. Francoren abioiek oso baxu egiten zuten hegan erasoaldietan. Gerra bukatu eta berehala, lehengo bizimodura itzuli ziren. Osaba ere laster utzi zuten libre eta itzuli zen etxera.

  • Baxilio Ugarte Urrutia Aramaio bi fronteren artean

    Basilio Ugarte Urrutia (1925) Aramaio

    Aramaioko goiko haitzean borroka gogorrak egon ziren. Haitz hori hartu eta Anbotoraino jarraitu zuten nazionalek. Hiru hilabetean egon ziren bertan. Beste aldean, Tellamendin, gorriak zeuden. Aramaio erdian zegoen, eta herritarrak egunez ez ziren kalera irteten ausartzen. Ganaduak errekara-eta, gauez ateratzen zituzten. Ganaduentzako jatekoa ere ilunetan ekartzen zuten. Hiru astez egon ziren egoera horretan. Gorriek ganaduak ostu egiten zituzten jateko.

  • Baxilio Ugarte Urrutia Arrasaterako errepidea moztuta

    Basilio Ugarte Urrutia (1925) Aramaio

    Nazionalek Arrasaterako errepidea moztu zuten, eta gorriek Otxandiotik berria egin zuten. Basiliok ez zuen seniderik galdu gerran. Etxean ere ez zuten kalterik izan. Gorriek ganaduren bat eraman zieten, baina ordaindu eta gero.

  • Antonio Uribarreniturrieta 18 urte zituela, gerra etorri

    Antonio Uribarreniturrieta Bengoa (1917) Aramaio

    Antoniok 18 urte zituela etorri zen gerra. "Gorriak" mendialdean zeudela, eta herriko giroa ona zela dio. Abanzada izan zenean sartu ziren soldaduak herrira. Denbora horretan Antonio baserrian egon zen: ez zuten soldaduekin gorabeherarik eduki.

  • 1622 Medikua, sukaldaria eta rantxeroa etxean hartu

    Karmen Zurbano Egaña (1923) Aramaio

    Gerra denborako kontuak. Nazionalen aldeko mediku bat, sukaldari bat eta rantxero bat eduki zituzten etxean. Karmenen amak nahiago zuen soldaduak etxean hartzea koltxoiak entregatzea baino. Egunero ematen zien jatekoa etxera.

  • 1625 Milizianoak janari eske

    Fermin Etxebarria Elorza (1928) Aramaio

    Arrasatear txapelgorri bat tiroka bere aldeko abioiak agurtzen. Gudarien ingurura joatea gustatzen omen zitzaien mutikoei, pastelak ematen baitzizkieten. Miliziano batzuek amari etxeko janari guztiak ateratzeko agindu zioten. Agintedun batekin egin zuen berba eta ezerezean geratu zen eskaera hori.