Ihes egin beharra

  • 1310 Kantabrian egon zireneko bizimodua

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Laredon autobusetan sartu, eta Santanderko herrixka bateko baserri batera. Etxe hartan familia bat bizi zen, ganadu eta landare-lanetatik bizi ziren. Arreba bat beste etxe batera eraman zuten handik gertuan, eta elkar ikusten zuten.

  • 1310 Etxerako itzulera gogorra; kalean lo egin beharra

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Laredotik Riañora eraman zituzten. Atzera etxera bueltan, abiatu zirenean beraiek bezala ihesean zebiltzan milaka lagunekin elkartu ziren. Laredoko kalean lo egina da Matilde. Bidean zetozela, soldadu zegoen anaia aurkitu zuten. Gogoan du Bilbotik etxera trenez bueltatu zirela.

  • 1310 Errefuxiatu garaiak

    Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa

    Gerratik ihesi ibili ziren garaian, errefuxiatu modura ibili ziren; jangelatan ematen zieten jaten. Zomorroz betetako babak izaten zituzten jateko.

  • 1286 Gerra garaian Pasaiako lehengusuenera ihesi

    Javier Aristi Aizpurua (1930) Zestoa

    7 anaia eta arreba zituen, baina bi anaia gerran hil zitzaizkion. Anaiak soldadu joan zirelako etxetik bota zituzten Javier eta etxekoak eta Pasaiako lehengusu batzuen etxean egon ziren ezkutatuta. Bi anaia behiak zaintzen etxean geratu ziren.

  • 246 Eibartik Mallabira gerra garaian

    Antonia Solozabal Unamunzaga (1911) Mallabia

    Gerra garaian, Eibartik jende asko Mallabira joan zen. Bertako baserrietan pasa zuten gerra sasoia.

  • Maritxu Txintxurreta Anaia Santanderren harrapatu zuten

    Maritxu Txintxurreta Goenaga (1918) Oñati

    Gerra garaian, ihesean, Santandertik Asturiasera joan ziren; han hondartzan lo egin eta Avilesera joan ziren. Handik Burdeosera joatekoak zirela, anaia Juane eta Oñatiko Arralde taxista etorri ziren. Gizonok borrokan jarraitzea erabaki, eta Santanderrera itzuli ziren. Anaia Santanderren harrapatu zuten eta Zaragozara bidali zuten mekaniko gisa.

  • Maritxu Txintxurreta Bordelen 7 hilabete errefuxiatuta

    Maritxu Txintxurreta Goenaga (1918) Oñati

    Avilesen itsasontzia hartu, eta ahizpa eta biak Bordelera joan ziren. Bertan Alacanteko familia batean egon ziren. Maritxu 7 hilabetez geratu zen, baina ahizpa lehenago itzuli zen etxera. Handik itzuli eta gero joan zen neskame Donostiara.

  • 1419 Zaldibarrera gerra sasoian, Elgetako etxean guztia konfiskatuta

    Josepa Askasibar Lazkano (1918) Elgeta

    Gerra hasierako bi hiletan, etxean egon ziren; gero, joan egin ziren. Bere aita tiroz zauritu zuten, eta hamaika hilabetez egon zen bala sartuta zuela. Beraiek Zaldibarrera joan ziren senide batzuengana. 29 pertsona egon ziren Zaldibarko etxe hartan. Ganadua ez zuten eraman; izan ere, joan aurretik, CNT-koek oilo eta ganadu guztia kendu zieten. Denak lapurrak ziren. Elgetan moroak zeuden eta baliodun gauza guztiak lapurtu zizkieten. Beraz, ezer barik geratu ziren.

  • Lore Egurrola Ondarrutik bidalita, Lekeitiora

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Ondarrutik alde egiterakoan, bandera zuria eraman zuten. Etxanora joan zirenean, autobusak zain izan zituzten. Kukurruku eztula zeukaten orduan. Lekeition ongi-etorria egin zieten.

  • Lore Egurrola Lekeitiotik Bilbora eta aitarekin topo

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Amaren anaia Lekeition zeukaten. Lekeitiotik Bilbora eraman zituzten autobusean. Aitarekin egon ziren han.

  • Lore Egurrola Habana barkuan Frantziara

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Bilbon beste herri batzuetakoekin batera etxe handi batean egon ziren. Habana barkuan joan zen Frantziara. Gerrako barku bi etorri zitzaizkienean, beste barku errusiar batek aurre egin zien.

  • Lore Egurrola Alemaniako mugara

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Donibane Lohitzunera heldu zirenean, sirena jo zuten eta hegazkinak zetozelakoan, beldurtu egin ziren. Amak eskatu zuen etxeko denak batera egotea eta Alemaniako muga ingurura eraman zituzten. Jatekoa Euzkadiko gobernuak ematen zien.

  • Lore Egurrola Gerra zetorrela eta, Frantziatik alde egin behar

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Arrou izeneko herrian egon ziren Frantzian. Alemaniarrak etorri zirenean, handik nora alde egin nahi zuten galdetu zieten. Ondarrura beharrean, Bartzelonara joan ziren trenez. Sichesen egon ziren. Valentziara joan ziren gero bost neba-arreba.

  • Lore Egurrola Valentzian hiru urtez

    Lore Egurrola Urkiola (1924) Ondarroa

    Valentzian eskolara joaten ziren. Ia hiru urte egin zituzten han. Gurasoek jakin gabe, etxera bidali zituzten autobusean. Erdaraz berbetan etorri ziren. Aitak errietan egiteko erdara xelebrean esaten ziena kontatzen du. Naranja lapurretan ibiltzen ziren Valentzian. Bainatzera eramaten zituzten.

  • Rosario Urrusolo Ondarroatik alde egin beharra

    Rosario Urrosolo () Ondarroa

    Ondarrutarrak bota zituztenean, mutrikuar batzuk ere etorri ziren haiekin Bilborantz joateko. Oinez abiatu eta Lekeitioraino joan ziren. Han argazkiak atera zizkieten.

  • Maddi Garmendia Lopetegi Gerra hasieran, amaren gonari helduta ihesi

    Maddi Garmendia Lopetegi (1929) Lezo

    Gogoan du gerra hasieran nola joan zen Donibanera senide batzuen etxera amaren gonari helduta. Amak ez zuen nahi izan aurrera ihesi joaterik, nahiz eta aita ahalegindu. Irun aldean gerra zantzuak ikusten zituzten, sutan ageri ziren baserriak eta. Donibanen jendea dendak sakeatzen ikusi zuen.

  • 1289 Gerratean, sotoan gordeta

    Milagros Ertzilla Arregi (1934) Arrasate

    1934ko maiatzean jaio zen Udalako Arteta baserrian. Senarra, Aramaioko ganboatarra, Artetara ezkondu zen. Gerra denboran ume pila bat soto batean gorde zituzten. Milagrosen anaia batek ihes egin zuen eta osabaren etxera joan zen.

  • Agurtzane Osa Baserrian jateko faltarik ez, baina soberan ere ez

    Agurtza Osa Etxebarria (1930) Ondarroa

    Gerra garaian bera aita preso egon zen eta ama beste anai-arrebekin mugaz bestaldera joan zen, Frantzia aldera. Agurtza Ziortza-Bolibarreko familia baten etxean egon zen, betiere oso gustura. Ez zuten jateko askorik, baina bai nahikoa. Gogoan du behin arrautza frijitua erdibana jan zuela.

  • Agurtzane Osa Zazpi ume baserrian, giro ezin hobean

    Agurtza Osa Etxebarria (1930) Ondarroa

    Gerra garaian etxekoak preso edo erbestean izan zituen. Agurtza Ziortza-Bolibarreko familia baten etxean egon zen, betiere oso gustura. Etxe hartan arrosarioa errezatzea nahitaezkoa zen. Beheko suko eltzean prestatzen zuten jatekoa. Zazpi ume bizi ziren eta ez ziren geldi egotekoak. Hala ere, sekula etxe hartan ez zuten ikusi aurpegi ilun bat, ez zuen entzun berba baztergarririk, dena zen bakea.

  • Mattin Labayen Sansinenea Sarako giro euskalduna

    Mattin Labayen Sansinenea (1931) Tolosa

    Gerra garaian, Saran mugimendu euskaltzale handia zegoen. Giroa erabat euskalduna zen. Saran zeuden pertsonaia ezagunak gogoratzen ditu.