Ondasunen galera

• Ganadua errekisatu

  Cipriano Diaz de Mendibil Biteri (1924) Garbiñe Diaz de Mendibil Biteri (1932) Legutio

  Gerraostean, ganadua errekisatu zien.

• Nafarratetik Elosura

  Gregorio Biteri Mendieta (1922) Legutio

  Nafarrateko etxea galdu zutenez, Elosun hartu zuten beste etxe bat errentan. Gerra denboran, Gregorioren etxekoek lagundutako abade zaurituak gerraostean agurrik ere ez omen zien egiten. Bilbotik itzuli eta gero, Gregorioren osaba preso hartu zuten.

• 103 ardi errekisatu

  Jose Saenz de Biteri Saenz de Biteri (1925) Legutio

  103 ardi kendu zizkieten gerran. Ganadua basoan zegoen eta ez zieten harrapatu. Gorrien aldekoek kendu zizkieten ardiak jateko.

• Aita ganadua salbu jartzen

  Nemesio Ugarte Ortiz de Zarate (1925) Legutio

  Gorrien alderdikoen basoetan zegoen ganadua eta ardia jaten zuten gorriek. Nemesioren aitari Francoren aldeko kapitain batek, Etxeberria kapitainak, baimena eman zion gorrien alderdira joan eta beste aldera ganadua ekartzeko. Legutioko herria asko zigortu zutela dio.

• Gerratik bueltan etxea zutik, baina hutsik

  Jesus Astola Nafarrete (1933) Maria Pilar Astola Nafarrete (1939) Legutio

  Gerra Zibilean Gasteizera joan ziren ihesi. Bueltan etxea zuloz beteta topatu zuten, baina zutik. Dena lapurtu zien, bueltan lurrean egin behar izan zuten lo.

• Artaldea kendu zieten gerran

  Juana Elorza Beitia (1924) Legutio

  Gerra denboran beraien aita mendira joan zen ardiak eramatera, bertan utzi eta hurrengo egunean bila joateko. Baina milizianoek mendia hartu eta ardiak ere hartu zituzten. Beheko partea erreketeak hartu zuten. Aita erreka baten gorde zen, gaua ere han pasatu zuen. Sekula gehiago ez zituzten ardiak ikusi.

• Kurtzalde taberna

  Imanol Garaigordobil Berriozabal (1932) Legutio

  Etxea sutan zegoela, ganaduak ukuilutik irten ahala, erreketeek tiroz hil zituzten denak, 10 ganadu buru. 8 urte zituela, familiak Kurtzalde taberna hartu zuen, eta taberna, ganadu eta soroetatik bizi izan ziren.

• Etxea konfiskatu eta Albinara

  Inazio Arregi Berriozabal (1934) Legutio

  Aita gerra garaian preso hartu zuten. Kartzelatik irteterakoan dena apurtu eta konfiskatu zienez, Albinara joan ziren. 1938tik 1942ra arte egon ziren han, urtegia egin zuten arte. Albinara joaterakoan, lau urte zituela, ama hil egin zitzaien.

• Herriko etxeak garbitzera zigortua

  Jesusa Akarregi Aboitiz (1920) Lekeitio

  Sei hilabeteko kartzela-zigorra izan zuen, baina azkenik herritik ezin irtetea izan zen zigorra. Herriko txaletak, batzokia... garbitzera behartu zituzten; garai hartan batzokia errekisatuta egon zen.

• Lekeitiora heldutakoan dirua farolan ezkutatu

  Pedro Juan Akarregi Aboitiz (1921) Lekeitio

  Gerra sasoian, Santoñatik Lekeitiora bueltatu zirenean, dena kentzen zutela-eta, zuten diru guztia ezkutatu zuen farolaren barruan. Hala ere, ikarak jota, entregatu egin zuen. Zuten guztia txalet batera entregatu behar izaten zuten.

• Batzokia "Victoria parc" bihurtu zen

  Katalin Atxurra Alegria (1926) Teresa Erkiaga Korta (1927) Lekeitio

  Batzokia errekisatu zutenean izena ere aldatu zioten: Victoria parc. Batzokiko kontuak. Lekeitioko herritarrek horri buruz egindako kanta.

• 5.000 pezetako isuna errekisatutako etxea berreskuratzeko

  Mila Mendia Goitia (1931) Lekeitio

  1937ko apirilaren 28an izan zen Lekeitioko ebakuazioa eta lau urtez egon ziren Hendaian. Aita errepublikazalea zen eta ezin izan zuen beraiekin joan, fitxatuta zegoen-eta. Alemaniarrak Frantzian sartu orduko bueltatu ziren berriro ere Lekeitiora. Etxea ere errekisatu zieten eta 5.000 pezetako isuna ordaindu behar izan zuen amak etxea berreskuratu ahal izateko. Etxea zikin-zikin aurkitu zuten. Etxera bueltatu baino lehen, etxe desberdinetan sakabanatuta egon ziren etxekoak.

• Etxea miatu zieten I

  Bitoriana Artola Agirre (1918) Lezo

  Zilarra entregatzeko agindua etorri zen. Polizia etxea miatzera joan zitzaien. Eskopeta. Amaren sosak eraman zituzten. Berak gordeta zuen dirua ez zuten topatu.

• Etxea miatu zieten II

  Bitoriana Artola Agirre (1918) Lezo

  Polizia etxean zen bitartean osabari abisua ematera joan zen. 12 duro zilar kendu zizkieten. Liburuak ere kendu zizkioten. Egunkarian agertu zen gero. Haurraren arropetan, eltzetxoa gordeta.

• Sagar-arbolak su-egurretako "trabajadoreak"

  Gregorio Arruti Legorburu (1927) Lezo

  Langileen Batailoiak sagastira joan eta arbolak botatzen zituzten su-egurretarako. Gutxienez hogeita hamar arbola hondatu zizkieten. Baratzetik edo sorotik ere harrapatzen zituzten gauzak. Isil-isilik egon behar.

• Soldaduak etxean, eta beraiek aitaren baserrian

  Nikolas Lopetegi Aiestaran (1924) Lezo

  Gerra garaian, 3-4 hilabete pasa zituzten aitaren baserrian. Bitarte horretan, soldaduak egon ziren etxean; eta, haiek joandakoan, orduan itzuli zen familia etxera. Dena txikituta zegoen; eta ahal zuten bezala konpondu zuten. Etxera bueltatu zirenean, beldurra zeukaten.

• Ganadua ez, baina babarrun zakuak ezkutuan

  Julio Zabaleta Yarza (1933) Natividad Zabaleta Yarza (1936) Legazpi

  Ganadua izkutatu beharrik ez omen zuten izan gerra garaian, baina bistan ere ez omen zuten uzten, badaezpada. Babarrun zakuak-eta ezkutatu izan zituzten, bestela udaletxera eraman behar izaten baitzen jasotakoaren zati bat. Etxeko errenta dirutan eta kapoietan ordaintzen zuten. Natik kontatzen du senarra zenaren txahalari buruzko istorio bat.

• Eguzkitzazelaiko ermandadea

  Julio Zabaleta Yarza (1933) Natividad Zabaleta Yarza (1936) Legazpi

  Ganadu ermandadea zuten auzoan, txabola batean elkartzen ziren, Eguzkitzazelaiko ermandadea deitzen zieten. Hogeita lau baserri elkartzen ziren ermandadean. Juliok ganaduaren balioari buruzko azalpenak ematen ditu.

• Ondasunan konfiskatuta

  Adrian Amantegi Arteaga (1928) Mañaria

  1937ko uztailean hiru neba-arreba Belgikara joan ziren Habana itsasontzian. Bere gurasoak, ostera, Bilbora joan ziren. Etxera bueltatzerakoan, dena konfiskatu zietela konturatu ziren: taberna, harrobia... Bere aita gerraostean hil zen, 1941ean.

• Kamioiak Euskadiko Gobernuak errekisatuta

  Adrian Amantegi Arteaga (1928) Mañaria

  Gerraostean ez zieten utzi harrobia martxan jartzen Gobernuak konfiskatu baitzien hori ere. Baserriak ere konfiskatu zituzten eta beraien jabetzako baserrietatik jasotako errenta ere Zornotzan entregatu behar izaten zituzten. Gerra aurretik hiru kamioi izan zituzten eta horiek ere Euskadiko Gobernuak eraman zituen eta ez zituzten gehiago ikusi. Horietako kamioi baten isuna handik 20 bat urtetara heldu zitzaien Bartzelonatik.