Ondasunen galera

  • Maria Ormaetxea Goitana Baserria gerran suntsituta

    Maria Ormaetxea Goitana (1922) Arrasate

    Babestuta zeuden lekutik Eguskitza eta etxeko oiloak ere ikusten zituzten, baina ezin zuten bertara joan. Ganaduak harategira saldu zituzten. Aitak lanean jarraitu zuen, baina nazionalek gauez guardiak egitera behartzen zuten. Eguskitza baserria suntsituta geratu zen gerran.

  • Gregorio Madariaga Lamariano Aititari zuen guztia errekisatu zioten

    Gregorio Madariaga Lamariano (1930) Antzuola

    Aitita herriko alkatea zenez, gerratean herritik ihes egin behar izan zuten. Bueltatzerakoan, aititari hainbat ondasun errekisatu zizkioten: makinak, tailerra, etxea, autoa... Etxea hutsik zegoenez, don Leandro abadea bertan egon zen bizpahiru urtez.

  • Juan Jose Agirregomezkorta Soldaduek bildotsa kendu

    Juan Jose Agirregomezkorta Eizagirre (1932) Markina-Xemein

    Ardizain zegoela bildotsa harrapatu zioten soldaduek. Frontea ere etxe ondoan zuten, Kalamuan. Beldur izaten ziren hango tiro-hotsa entzuten zutenean. Behin, errotara zihoala, zaldia kendu zioten arrebari.

  • 1553 Villa Xantiene

    Patxi Mugerza (1936) Donostia

    Donostiara itzuli zirenean, etxea hutsik topatu zuten, gerra garaian hamaika etxe hustu zituzten Donostian. Ulia inguruan zuten etxea, Villa Xantiene.

  • Domingo Iriarte Astola Erreketeek ardiak "harrapatu"

    Domingo Iriarte Astola (1927) Aramaio

    Gerra denboran, erreketeen "abanzea" etorri zenean, Txominen etxeko ardi batzuk mendi aldera ihes eginda zeuden, baina gerrako hegazkinak batera eta bestera zebiltzanez ezin zuten haien bila joan. Erreketeek Txominen etxeko 19 ardi eta bildots aharia eurekin eman zituzten; auzoko beste ardi batzuk ere hartu zituzten eurekin.

  • Domingo Iriarte Astola Aita ardi bila joan

    Domingo Iriarte Astola (1927) Aramaio

    Gerra denboran, erreketeek Txominen etxeko 19 ardi "harrapatu" zituzten. Auzoko beste baserri batzuetako ardiak ere hartu zituzten. Hiru baserritar elkartu eta ardi bila joan ziren. Ardiak aurkitu zituztenean, erreketeekin zer gorabehera izan zuten kontatzen du.

  • Domingo Iriarte Astola Erreketeek ardiak saldu

    Domingo Iriarte Astola (1927) Aramaio

    Gerra denboran, erreketeek Txominen etxeko 19 ardi eta bildots bat "harrapatu" zituzten. Erreketeek ardiak Arrasaten saldu zituzten gero. Txominen aitak ezagutu egin zituen bere ardiak, eta ardiak erosi zituen gizonari zer gertatu zen kontatu zion. Erreketeak bildotsarekin geratu eta banketea egin zuten harekin; zortzi egun baino lehenago hil omen ziren haietako bi.

  • Domingo Iriarte Astola Baba lasto artean ezkutatu

    Domingo Iriarte Astola (1927) Aramaio

    Gerraostean, baba konfiskatzen hasi ziren. Lasto artean ezkutatzen zituzten bi-hiru zaku baba. Inspektorea herrikoa zen.

  • Isabel Etxanobe Abereak kendu zizkieten

    Isabel Etxanobe Oteiza (1926) Mañaria

    Behiak, ardiak, astoa, ahuntzak, oiloak... zituzten etxean. Bere aita Izurtzara joan zen abereekin eta milizianoek ia denak kendu zizkieten. Sei oilo eta ahuntz bat baino ez zuten mantendu; oiloak ohe azpian ezkutatzen zituzten eta ahuntza tuberia batean.

  • Adrian Amantegi Ondasunan konfiskatuta

    Adrian Amantegi Arteaga (1928) Mañaria

    1937ko uztailean hiru neba-arreba Belgikara joan ziren Habana itsasontzian. Bere gurasoak, ostera, Bilbora joan ziren. Etxera bueltatzerakoan, dena konfiskatu zietela konturatu ziren: taberna, harrobia... Bere aita gerraostean hil zen, 1941ean.

  • Adrian Amantegi Kamioiak Euskadiko Gobernuak errekisatuta

    Adrian Amantegi Arteaga (1928) Mañaria

    Gerraostean ez zieten utzi harrobia martxan jartzen Gobernuak konfiskatu baitzien hori ere. Baserriak ere konfiskatu zituzten eta beraien jabetzako baserrietatik jasotako errenta ere Zornotzan entregatu behar izaten zituzten. Gerra aurretik hiru kamioi izan zituzten eta horiek ere Euskadiko Gobernuak eraman zituen eta ez zituzten gehiago ikusi. Horietako kamioi baten isuna handik 20 bat urtetara heldu zitzaien Bartzelonatik.

  • Adrian Amantegi Jendearen laguntzari esker iraunarazi

    Adrian Amantegi Arteaga (1928) Mañaria

    Gerra garaian ondasunak galdu eta zor asko pilatu zituzten. Aita gazterik hil arren, amak aurrera atera zituen seme-alabak. Jende askok utzi zien dirua aurrera egin eta negozioa berriro martxan jartzeko.

  • Patxi Bolano Bonbak eta tiroketak, Irunen

    Patxi Bolaño Olea (1927) Irun

    Bonba-hotsak gogoan ditu oraindik. Cascadan bizi zirenean, etxea tirokatu zuten erreketeek. Gizonak minara sartzen ziren. Ardiak hiltzen zituzten, jateko. Ogirik ez zuten. Irun erre zutenekoa.

  • Valentin Ibabe Gerran galdutako behiak

    Valentin Ibabe Zubizarreta (1918) Aramaio

    Gerraostean, ez zegoen lanik inon, eta berak baserriko lanetan eta ikazkintzan jardun zuen. Maiatzean prestatzen zuten egurra, eta abuztuan txondorrak piztu. Aita gazterik hil zitzaion eta berak ez zuen ezagutu. Sei anai-arreba izan ziren. Gerra denboran, ganadu batzuk kendu zizkieten etxetik. Esne-behiak jarri eta esne asko zutenean, behi-gazta egiten zuten.

  • Bittori Zabala Soldaduei nork esango ezetz?

    Bittori Zabala Zalakain (1924) Andoain

    Etxean, soldaduak izan zirenean, beldurra izan zuten hasieran. Nork esango ezetz haiei? Beste etxe batzuetan ere izan ziren soldaduak; eta, haietako batzuetan, lapurreta handiak egin zituzten. Inork ez zien aurre egin haiei, errespetua jartzen baitzuten.

  • Teresa Jaio Gerran ihesi Kantabriara

    Teresa Jaio Rementeria (1924) Durango

    Karrantzan egon ziren hilabete batzuk, eta handik Kantabriako Cartes herrira joan ziren. Santurik gabeko eliza batean egon ziren. Esnea ematen zuen behia kendu zieten soldaduek.

  • Luis Irazola Aita Bilbotik Durangora bizikletan, nahiz eta ez jakin

    Luis Irazola Zamalloa (1931) Durango

    Bilbon zeudela jakin zuten Durangoko etxea errekisatu egin behar zietela. Orduan, aitak bizikleta bat hartu (ez zekien ibiltzen) eta Durangora itzuli zen. Auzoko emakume lotsagabe bat aurkitu zuen etxearen jabe egin nahian, eta airean bidali zuen. Denak itzuli zirenean, katua aurkitu zuten ate aurrean miauka.

  • Apin Urreta Etxea errekisatu eta hil arte bertan bizi

    Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

    Gerrak bete-betean harrapatu zuten eta auzokoekin batera, buztarri eta etxeko gauzak hartuta, Karrantzara eta Torrelavegara joan ziren. Etxera bueltatzerakoan, beraien etxe bat (baserria barik, beste bat) errekisatuta izan zuten. Herrian gelditu ziren karlistek agintzen zuten herrian. Bere aitaginarreba gorria zelakoan, kartzelara sartu zuten. Etxea errekisatu ziena hil arte bizi izan zen bertan.

  • Txomin Aranbarri Baserri asko konfiskatu zituzten

    Txomin Aranbarri Larizubirrementeria (1924) Durango

    Baserri asko konfiskatuta egon ziren; kanpora ebakuatu behar izan, eta herrira bueltatutakoan, etxea okupatuta aurkitu zuen jende askok. Beraien etxea oso ondo aurkitu zuten. Inongo diru barik, bizi berri bati eman zioten hasiera.

  • Isidro Ugarte Amaren jaiotetxea milizianoek erre zuten

    Isidro Ugarte Ortuoste (1924) Durango

    Gerra sasoian bere amaren jaiotetxea, Izurtzako Ortuzar, milizianoek erre zuten. Alde egiteko esan zieten eta ez zutenez kasurik egin, erre egin zieten etxea. Josteko makina baino ez zuten atera. Beste etxe batera joan ziren, eta etxe hura ere erre egin zuten.