Ondasunen galera

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Sei hilabeteren ostean, baserrira bueltatu

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerra denborako kontuak. Sei hilabete egin zituzten etxetik kanpo. Soldaduek baserria utzi zutenean, etxera bueltatu ziren. Soldaduek etxea apurtuta utzi zuten. Etxe aurreko patina (putzua) munizioz beteta utzi zuten.

  • Mari Karmen Gerrikabeitia Soldaduei jatekoa prestatu behar

    Mari Karmen Gerrikabeitia Garramiola (1929) Etxebarria

    Gerra denborako kontuak. Zuloeta baserrira soldaduak sartu zireneko kontuak. Soldaduek auzotik lortutako oiloak ematen zizkioten Mari Karmen amari, eta amak jatekoa prestatu behar izaten zien. Ganadu batzuk beraiekin eraman zituzten Xemeinera, eta beste batzuk, berriz, senide batzuen baserrira.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Zazpi hilabete etxetik alde eginda

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Fronteak zazpi hilabete iraun zituen inguruetan (Kalamuan). 1936ko urrian hasi eta 1937ko apirilera arte. Jesusa eta familiakoak etxetik alde eginda egon ziren zazpi hilabetez, milizianoak egon zirelako euren baserrian. Ganadu batzuk eurekin eraman zituzten, baina beste batzuk milizianoek erosi zizkieten "diru zurixagaz", Euskadiko diruarekin. Itzuli zirenean etxea nola zegoen.

  • Jesusa, Agustin eta Maribel Taberna eta denda gerra aurretik, gerra garaian eta ostean

    Agustin Guenaga Zelaia (1931) Maribel Guenaga Zelaia (1941) Jesusa Urkidi Arejitabelaustegi (1935) Etxebarria

    Gerra garaian milizianoek hartu zituzten taberna eta denda. Aitak etxe aurreko putzuan gordeta zituen ardo batzuk, baina haiek ere aurkitu zituzten. Gerraostean estraperloa. Gauza batzuk ezin ziren eduki eta inspektorea zetorrenean ezkutatu egiten zituzten.

  • Itziar Ajuria Garate Gerra denboran Guardia Zibilak beti atzetik

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Guardia Zibilak eta falangistak egunero atzetik izaten zituzten. Etxeko dendan zituzten gauza guztiak lapurtu zizkieten. Komandantzian emakume elgoibartar bat, Juanita, hartu zuten telefonista lanetarako. Jende asko salbatu omen zen hari esker.

  • Floren Leiaristi Aitaren eskusoinua soldaduak bereganatu

    Floren Leiaristi Iriondo (1928) Elgoibar

    Etxe azpi batean babesten ziren bonbardaketak zirenean. Aita soinujolea zen; soldadu batek tabernan jotzeko soinua eskatu zion. Zaharra eta berria zituen, berria utzi zion... eta gaur arte. Gabe geratu zen.

  • 907 Bueltan, etxerik ez

    Emilia Unamuno Zamakola (1915) Eibar

    Eibarrera bueltan, etxerik ez zuten: Kalbetoi kaleko etxea, errekisatuta. Familia baten etxera joan ziren. Lana topatu zuen; ez zen zaila, gizonik ez zegoelako.

  • 909 Gerra garaian ihesi

    Julita Arregi Etxeberria (1924) Eibar

    Arragueta kalean jaio zen Julita. Gerra garaian, Santanderrera eta handik Bartzelonara joan ziren. Ama lanean egon zen han, eta ahizpa bi neskame; eskolara joaten zen bera, eta katalanez ere ikasi zuen. Zazpi hilabete egin zituzten han. Bueltan, etxea errekisatuta zeukaten.

  • 491 Eskua emanda egindako tratuak baliorik ez

    Alberto González Acha (1935) Eibar

    Etxea hartuta zegoen erbestetik itzuli zirenean. Orduan askotan ez zegoen jabetza-paperik, eskua ematea aski tratua egiteko. Ezin jakin nola eskuratu zuten besteek etxea, saltzailea hilda zegoelako.

  • Roberto Altuna Iriondo Amandrearen etxean hamalau lagun

    Roberto Altuna Iriondo (1930) Eibar

    Frantziatik itzultzean Eibar guztiz suntsituta zegoela goratzen du. Amandrearen etxera hamalau lagun joan behar izan ziren bizitzera.

  • Patxi Anitua Gerra ostean, postetxea Estaziño kalean

    Jose Francisco Anitua Astigarraga (1936) Eibar

    Ama Estaziño kaleko Ibargain tabernakoa zen. Gerraostean eta 60. hamarkada hasierara arte, taberna konfiskatu eta bertan postetxea ipintzera behartu zituzten. Beraientzat zer suposatzen zuen kontatzen du Patxik.

  • 897 Gerra garaian jenero ugari kendu zieten; errazionamendua

    Sebastiana Atorrasagasti Arana (1921) Elgeta

    Artoa, garia... denetarik izaten zuten etxean. 15 urte zituenean hasi zen Gerra Zibila. Gerra garaian, jenero asko kendu zieten; besteak beste, ganbaran zituzten 700 kilo patata eta zuten baba guztia. Estraperloa. Errazionamendua. Frontea izan zuten bertan; eta Asentzio inguruan pasatzean, kontuz ibili behar izaten zen tiroek ez jotzeko.

  • 1404 Apirilaren 20ko bonbardaketa

    Juan Irazabal Aranzabal (1922) Elgeta

    Apirilaren 20an, bonbardaketa gogorra izan zen. Abioiek egiten zuten ibilbidea kontatzen du. Zanga batera joan ziren babestera, baina etxera bueltatu ziren ama eta bera. Abioiak gainetik pasatzean, haizearekin, ezkaratzeko leihoak apurtu zituzten. Ganadua galdu arren, ez zuten inongo kalte-ordainik jaso.

  • 1419 Zaldibarrera gerra sasoian, Elgetako etxean guztia konfiskatuta

    Josepa Askasibar Lazkano (1918) Elgeta

    Gerra hasierako bi hiletan, etxean egon ziren; gero, joan egin ziren. Bere aita tiroz zauritu zuten, eta hamaika hilabetez egon zen bala sartuta zuela. Beraiek Zaldibarrera joan ziren senide batzuengana. 29 pertsona egon ziren Zaldibarko etxe hartan. Ganadua ez zuten eraman; izan ere, joan aurretik, CNT-koek oilo eta ganadu guztia kendu zieten. Denak lapurrak ziren. Elgetan moroak zeuden eta baliodun gauza guztiak lapurtu zizkieten. Beraz, ezer barik geratu ziren.

  • Jose Aizpurua Alderdien egoitzak inkautatu

    Jose Aizpurua Murgoitio (1931) Patxi Esteibarlanda Aizpurua (1921) Elorrio

    Errepublikaren aldeko alderdien egoitzak inkautatu egin zituzten. Non zegoen lokal bakoitza.

  • Bandera desagertu gerra denboran

    Joseba Gotzon Idigoras Arzuaga (1923) Ermua

    Ermuko udaletxean bandera bat zegoen, dantzariek-eta erabiltzen zutena. Gerra denboran desagertu egin zen.

  • Pianoa kendu batzokitik

    Joseba Gotzon Idigoras Arzuaga (1923) Ermua

    Bizente Olañeta falangeko buruzagiak batzokiko pianoa kendu eta Don Teodororen etxeko saloira eraman zuen. Handik urte askora itzultzeko ahalegintxo bat egin zen; baina ahalegina ez zen gauzatu.

  • Dena harrapatu gerra denboran

    Joseba Gotzon Idigoras Arzuaga (1923) Ermua

    Dena harrapatu zieten gerra denboran: gutunak, altzariak, mantak... Eskerrak berak zilarrezko diruak gordeta zituela. Horrek salbatu zuen familia.

  • Batzokia "botín de guerra"

    Joseba Gotzon Idigoras Arzuaga (1923) Ermua

    Batzokia "botín de guerra" deklaratu zuten eta Armada eta Guardia Zibila egin ziren haren jabe.

  • Batzokia gerrako harrapakina

    Joseba Gotzon Idigoras Arzuaga (1923) Ermua

    "Botín de guerra" deklaratu izan ez balute batzokia, berreskuratu ahal izango zuten. Franco hil zenean, indarrez hartu zuten. Hondatuta zegoen dena. Diru mordoa gastatu zuten batzokia konpontzen.