Errepresioa

  • Manuel Goenaga Emakumeei ilea mozten zieten zigor bezala

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Zigor bezala emakumeei ilea mozten zitzaien. Soldaduen lekuak garbitzera behartzen zituzten asko ere.

  • Manuel Goenaga Salaketak eta fusilamenduak

    Manuel Goenaga Osa (1923) Mutriku

    Herrian fusilatutako beste gizon bati buruz hitz egiten du. Gizon errepublikarra eta intelektuala. Herrian esaten zen Villa Dionisiako norbaitek salatu zuela eta horregatik fusilatu zutela.

  • Aurora Manterola 1500 pezetako isuna semeak gudari izateagatik

    Aurora Manterola Burgaña (1942) Mutriku

    Auroraren aitonak, bost seme gerrako gudari izateagatik, zortzi egunetan ordaindu behar zuen 1500 pezetako isuna jaso zuen. Antipatriota bezala izendatua izan zen. Dokumentu ofizialak erakusten ditu.

  • Aurora Manterola Karlistetatik ezkutatzen etxeko ganbaran

    Aurora Manterola Burgaña (1942) Mutriku

    Etxeko emakumeei ilea moztu zieten gerra garaian. Egunero karlistak etxera joaten ziren, emakumeak kalera ateratzera zigor bezala. Aurora izeneko izeba, ganbaran ezkutatzen zen arrantzako sare eta otarren atzean. Gaixotu eta Eibarko ospitale batera eraman zuten baina 20 urterekin hil zen. Aitona ere, semeak abertzaleak zirelako 1500 pezetako isuna ordaindu eta sei hilabetetara hil zen.

  • Aurora Manterola Umiliazioak gerra galdu zutenei

    Aurora Manterola Burgaña (1942) Mutriku

    Gerra garaian, abertzaleak izateagatik jasandako zigorrak eta umiliazioak. Karlistak etxera joaten ziren bila.

  • Kontxi Urkiri Aita, Sasetako Langile Bataioilian

    Kontxi Urkiri Altzibar (1942) Mutriku

    Gernikako bonbardaketan aita Gernikan zegoen eta menditik ihes egin behar izan zuen. Bilbo jausi zenean, Kontxiren aita Saseta Langileen Batailoian egon zen hiru urtez lanean, Llerenan, Extremaduran. Mutrikura bueltatu zenean, igandero joan behar zuen kuartelera sinatzera. Extremaduran bideak egiten ibili ziren eta hildako ugari egon ziren. Bide ertzean hilobiratzen zituzten.

  • Kontxi Urkiri Osaba Ondarretan fusilatua

    Kontxi Urkiri Altzibar (1942) Mutriku

    Baserri ondotik pasatzen ziren tropak. Kontxiren izeba baten senarra, Tomas Rodriguez, fusilatu egin zuten. Ika-mikaren baten ondorioz Ondarretara eraman zuten preso eta han fusilatu zuten.

  • Juanita Olariaga Gerrarengatik ihesi Berangora eta aita kartzelara

    Juanita Olariaga Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

    Berangora joan ziren gerra hasi zenean. Aterpetxeak eraikitzen zituzten, bonbardaketetarako. Aitaren anai bat desargertu zen gerran. Aita kartzelan izan zuten bolada batez, gerra garaian. Tximeleta beltzak zorte txarra ematen duela kontatzen du.

  • Elias Euba Osaba fraidea fusilatu egin zuten

    Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Bere aitaren anai bat, fraidea, hil egin zuten milizianoek; bera eta komentuko fraide guztiak. Errusiarrak omen ziren miliziano haiek.

  • Mari Tere Areitioaurtena Hildakoak kamioira botatzen

    Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Lezaman bondartatu egin zituzten. Hildakoak kamioira botatzen aritu behar izan zuen. Garaiko bizilagunak, ama-semeak eta moja, hil ziren.

  • 1426 Oiartzunen arrasatearrak fusilatu

    Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

    Osabarekin batera hiru abade fusilatu zituzten Oiartzunen. Hirurak ezagutzen zituen Joxek.

  • Elias Euba Presoak sendatu eta gero fusilatu

    Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Reusen (Katalunia) egon zen gero. Presoak ospitalean izaten zituzten zauriak sendatzen, gero fusilatzeko.

  • Elias Euba Iheslari bat hil zutenekoa

    Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

    Andorrarekin mugan zeudela, hango nekazari batek jakinarazi zien euren etxeko sabaian gizonezko bat zegoela. Hiru boluntario joan eta han bertan hil zuten.

  • 672 Don Zelestino apaiza fusilatu zutenekoa

    Mariano Elustondo Aizpiri (1912) Elgoibar

    Fusilamenduak egon ziren herrian. Gloriak (Marianoren emazteak) don Zelestino abadea eta beste bi gizon fusilatzeko eramaten ikusi zituen.

  • 694 Gerra garaian hildako ezagunak

    Joxepa Aranberri Arostegi (1911) Agustina Arrizabalaga Eibar (1912) Elgoibar

    Inguruetan ezagun asko hil zituzten nazionalistak izateagatik: don Zelestino apaiza, Angel "Mutriku" igeltseroa... Alberto Epelde gerraostean atxilotu egin zuten; baina, ozta-ozta, libre utzi zuten.

  • Miren Vallejo Arriaga On Zelestino eraman zutenekoa; kristau ikasbidea euskaraz

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    On Zelestino (Onaindia) hil zutela 77 urte pasa direla aipatzen dute. Mirenek azkenengo aldiz non ikusi zuen eta kotxe batean eramaten nola ikusi zuen kontatzen du. Gizon ona zen. Harekin ikasten zuten kristau ikasbidea, euskaraz. Euskaraz ikasten zuenarentzat erlojua zegoen opari, gainera; nori eman zioten. On Zeferino Urrestarazu parrokoa euskaltzalea zen, baina ez zen ondo portatu.

  • Itziar Ajuria Garate Justo Ajuria osaba fusilatu egin zuten

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Itziarren aita ez zen Bizkaia aldera joan gerra sasoian, herrian geratu zen. Justo osaba ere ez zen ihesi joan. Sondikan bere aurretik egon zen idazkaria falangista zen eta mendekua hartu nahi izan zuen. Larrinagako kartzelara eraman zuten Romualdo Andonegi elgoibartarrarekin batera. Hura libre utzi zuten, baina Itziarren osaba fusilatu egin zuten. Gerora jakin zuten fusilamendua nola izan zen.

  • Iñaki Gorostiza On Jose Maria Agirrebaltzategi abade abertzalea

    Iñaki Gorostiza Etxaniz (1932) Elgoibar

    Bi jaunartze egiten ziren, lehena zazpi urterekin eta bigarrena hamaikarekin. On Jose Maria Agirrebaltzategi abade oñatiarra abertzalea zen eta euskal-dantza bultzatu zuen. 11 urterekin jada beste herrietara joaten ziren dantzara; behin Gipuzkoa osoko dantzariak Oñatin elkartu ziren. On Jose Maria saltsa guztietan sartzen zen eta umeekin aritzen zen futbolean edo pilotan, sotana eta guzti. Haren arreba bati ilea moztu zioten eta, ondoren, fusilatu, abertzalea izateagatik.

  • Laureano Telleria Ordozgoiti Gerra Seguran, herritik kanpo eta Teruelen

    Laureano Telleria Ordozgoiti (1935) Segura

    Gerrako kontuak aipatzen ditu. Kanpandorretik aritzen ziren tiroka. Jendeak leihoetan koltxoiak jartzen zituen tiroetatik babesteko. Laureanoren osaba Teruelen egon zen; oso gogorra izan zen fronte hori. Segurako jende asko eraman zuten gerrara. Seguran ez zuten gerran inor fusilatu, baina asko bidali zituzten herritik kanpora.

  • 900 Batallón de Trabajadores

    Agustin Arana Barinaga (1913) Eibar

    Eibarren ere izan ziren "trabajadoreak" (Batallón de trabajadoresekoak). Azitaingo jauregian bizi ziren. Agustin Irunen izan zen trintxerak egiten. Bidebarrieta-Errebal inguruko etxe guztiak trabajadoreek egin zuten.