Euskara eta politika

  • Maitxo Egilegor 'Berria'ko harpidedun

    Maitxo Egilegor Portugal (1942) Errenteria

    Euskara batua ulertzeko batere arazorik ez du Maitxok; izan ere,'Berria' egunkariko harpidedun dira etxean 'Egunkaria'koak ere baziren), eta euskal prentsa irakurtzen du. Hasieran kosta egin zitzaiola dio, baina behin ohitu eta gero, ez du erdarazkoaren beharrik.

  • 103 Txikiteoan abeslari

    Jesus Mari Kaperotxipi Arakistain (1928) Zarautz

    Txikiteoan asko abesten zituzten euskal kantak. Debekatuta zegoen euskaraz abestea eta arazoak izaten zituzten.

  • 367 Euskaraz hitz egitearren isuna

    Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz

    Zaharragoek nola gogoratzen zuten gerra denbora. Bere gurasoei euskaraz hitz egitearren 60.000 pezetako isuna jarri zieten Donostian guardia zibilek. Don Leandro medikuak utzi zien dirua isuna ordaintzeko. Orduko dirua.

  • Eskolan politikoki bideratu nahi izaten zituzten

    Lucia Etxabe Zubizarreta (1927) Soraluze

    Eskola publikoan ibili zen. Irakasle ona tokatu zitzaion baina giroa politikoki oso itxia zen. Cara al Sol eta kantatu behar izaten zituzten. Konturatzen ziren hori ez zegoela ondo. Erdaraz derrigortzen zituzten.

  • Adelaida Etxeberria Etxeberria ikastetxean, Irunen

    Adelaida Etxeberria Arozena (1929) Hondarribia

    Eskolan gerra ondoan hasi zen. Irunen ibili zen, Etxeberria ikastetxean, parrokia ondoan. Doktrina ere han ikasi zuen, jaunartzea Hondarribian egin arren. Don Julian. Oinez joaten ziren, egunean lau aldiz. Bi maistra ziren, ahizpak. Ume asko. Euskara galarazita zegoen.

  • 351 Emakumezkoak gerra-ostean erdaraz

    Inaxio Lertxundi Ameztoi (1932) Zarautz

    Emakumezkoek gehiago hitz egiten zuten erdaraz gerra ostean, baina aurreragokoek euskaraz egiten zuten.

  • 352 Errepublika garaian, euskal izenak jartzen zituzten: Ander, Kepa...

    Ander Alberdi Arregi (1933) Zarautz

    1933an jaio zen, eta Ander izena jarri zioten. Gerora debekatu egin zuten, baina errepublika garaian lagatzen zuten. Frankismoan, berriz, izena aldatu zioten agiri ofizial guztietan. Zarautzen bazeuden euskal izena zuten beste zenbait ere (Kepa, Ander, Gotzon...). Abertzaleak denak.

  • 906 Garaiko euskal intelektualekin harremana

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Politika aldetik, kristau-demokrata europeista giroko mentalitatea zuen orduan, oso ohikoa garai hartan. Mauriac, Mounier eta Serafinek ezagutzen ez zituen beste autore batzuk erabiltzen zituen ahotan. 1956an Parisen egin zen Congreso Mundial Vasco-n izan zela uste du, baina ez dago ziur. Behintzat asko aipatzen zuen. Zaitegi, Ibinagabeitia eta garaiko intelektual euskalzaleekin harremanak zituen. Berak idatzi ez zuen asko egiten baina pentsatu bai. Euskaldunen erlijioa, antropologia, Erro eta Gara... arlo horretan eman ditu batez ere frutuak. Baikorra oso. Soldadutzara joan aurretik zera esan zion: "hi lizentziatu orduko Franco joan dok". Ondo informatuta zegoen politikaz eta abar. Radio Paris-eta entzuten zituen, eta irakurri ere asko.

  • 906 Klub Deportiboko solasaldiak

    Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

    Santi Arizmendiarrieta Eibarko esperantistarekin eta beste batzuekin astero solasaldia izaten zuten klub deportiboan. Bittorrek nazioarteko politika gaiak ekartzen zituen sarri; diasporakoak ere bai. 1958 inguruan alde egin zuen Otxandiora. Elorrioko Funcor kooperatibakoekin izan zuen harremana.

  • 1294 Kontserbetako emakumeak kantu-zaleak

    Lore Basurko Elezgarai (1933) Mutriku

    Kontserbetan lan egiten zuten emakumeek kanturako zaletasun handia zuten. Kantu bat aipatzen du. Eskabetxean zeudenean goizeko 03:00etarako hasten zen Lore kantuan. Euskaraz kantatzea debekatua zegoen garai hartan. Deabruzko izena zuela eta bi urtez errazionamendu gabe utzi zuten.

  • Agurne Muguruza Miren Katerine Agurne

    Agurne Muguruza Alberdi (1935) Nati Muguruza Alberdi (1938) Elgoibar

    Miren Katerine Agurne du izena Agurnek. Natiri Jaione ipini nahi zioten baina ez zioten utzi.

  • Sabin Osoro Unzueta Elgoibarko Izarra eta ikastola

    Sabin Osoro Unzueta (1922) Elgoibar

    Elgoibarko Izarra euskara elkartearen eta ikastolaren hastapenei buruzko azalpenak.

  • ramon saizarbitoria Kultur giroko liskarrak

    Ramon Saizarbitoria Zabaleta (1944) Donostia

    Orduan ez zegoen hitzaldiak euskaraz emateko inor eta beraiek joaten ziren. Ez du oroitzapen onik. Espainolistatzat hartzen zituzten. Nacho de Felipek eta Arestik boikota jasan behar izaten zuten.

  • Maria Luisa Arzallus Dena erdaraz, eskola eta doktrina

    Maria Luisa Arzallus Mitxelena (1940) Donostia

    Dena erdaraz, eskolan. Laborea egiten zuten arratsaldetan. Doktrina, eskolan bertan. Jaunartzea egiteko, parrokiara. Don Dionisio Ruiz. Doktrina ere erdaraz. Etxean euskaraz.

  • pantxi matxain Euskara debekatuta eskolan

    Pantxi Matxain Etxaniz (1928) Donostia

    Etxean matrailekoa ematen zieten erdaraz egiteagatik eta eskolan alderantziz, ezin euskaraz egin. Ez du eskolako oroitzapen onik, eta ezta Rezolako nagusiarena ere. Langileen umeei bai, baina baserritarrenei ez ei zieten ezer ematen.

  • bixenta arrieta Umetan, pilotan jokatzen gustura

    Bixenta Arrieta Arrieta (1929) Donostia

    Umetako jolasak. Pilotan jokatzen zuen, palan. Sokasaltoan kantu denak erdaraz. Eskolan, bandera igotzen zuten, eta "Viva España" kantatuz. Tabak.

  • Pepi Berasategi Eskolan erdaraz, lagunekin euskaraz

    Pepi Berasategi Etxeberria (1935) Donostia

    Beti euskaraz egiten zuten, debekatuta zegoen arren; eskolan erdaraz ikasten zuten, eta erdaraz erantzun. "Hable en cristiano" guardia zibilek esaten zuten. Lau kuartel zeuden, eta kartzela.

  • 1541 Jatetxeko zerbitzua eta hizkuntzak

    Maria Lourdes Lasarte Dorronsoro (1926) Donostia

    Lehengo jatetxeetan zerbitzu hobea zegoela uste du, arreta handiagoa jendearekin. Turista asko izaten zen; haiekin, erdaraz. Behin militar bat sartu zitzaien sukaldera, "hable en cristiano" esanez. Lagun artean euskaraz, lagun abertzaleak zituelako.

  • 15537 Seme-alabak ere Zipitriarekin ikastolan

    Tere Arregi Altuna (1929) Donostia

    Gerraosteko isilpeko ikastolak abian ziren seme-alabak izan zituenerako. Elvira Zipitriarekin ibili ziren bere seme-alabak. Harremanetarako zaila zen Zipitria. Frantsesa ikastera ere joaten ziren umeak. Bederatzi urte arte ikasten zuten ikastolan.

  • 1352 Eskola eta ondorengo ikasketak

    Pedro Mari Zubizarreta Iregi (1932) Eskoriatza

    Luis Mujika maisua Alkizakoa zen, gaztetatik Eskoriatzara etorria. Euskaraz ondo jakin aurren, erdaraz ematen zuen eskola. Euskaraz egitea debekatuta zuten. "Euskal kiroltokia" jartzen zuen pilotalekuan, eta kendu egin zuten. 13 urte arte egon zen eskolan, eta gero "Escuela de aprendizes"-en, Zerrajeran. Lau urtean edo. Titulua: "Maestro industrial".