Euskara eta politika

  • Iñaki Pascual Euskara ikasteko hiru saio

    Iñaki Pascual Erkizia (1941) Pasaia

    Hamazortzi urterekin euskara ikasten hasi zen. Lehen irakaslea emakumea izan zuen. Eskolak elizaren lokal batean jasotzen zituen. Serioski 35 urterekin hasi zen ikasten.

  • Iñaki Pascual Euskara ikasiz

    Iñaki Pascual Erkizia (1941) Pasaia

    Koadrila bat ziren euskara ikasten zutenak. Ondoren batzuek amore eman zuten. Asko irakurtzen zuten.

  • Iñaki Pascual Euskara, militantzia kontua

    Iñaki Pascual Erkizia (1941) Pasaia

    Hizkuntza ohiturak aldatzea oso zaila da. Ahal dena euskaraz irakurtzen du: egunkaria, aldizkariak... Irratia, telebista... Gaztelaniak dena inbaditzen duela uste du, militantzia kontua dela.

  • Xabier Oiarbide Oliden Ikastolak elizari eta EAJri esker

    Xabier Oiarbide Oliden (1937) Pasaia

    Etorkinak Antxora Cáceres eta Badajozetik etorri ziren. Lehenengo Errenteriara eta ondoren Pasaiara etorri ziren. Pasaia erdalduna dela uste du, dakitenek sakrifizioz ikasia. Bere ustez elizari eta EAJri esker ikasi da euskaraz. Ikastolak haiei esker sortu zirela dio.

  • Xabier Oiarbide Oliden Ikastolen aldeko mugimenduan ibili zen

    Xabier Oiarbide Oliden (1937) Pasaia

    Ikastolen aldeko mugimenduan ibili zen. Inguruko lehenengo ikastola 1965. urte inguruan sortu zen, elizak utzitako lokal batean, debekaturik baitzegoen.

  • Xabier Garikano Solabarrieta Aita Frantzira alde eginda

    Xabier Garikano Solabarrieta (1931) Tolosa

    Gerra garaian, Xabierren aitak Frantziara alde egin behar izan zuen. Aita gabe egon ziren bost urtean. Bitartean, ama lau semerekin geratu zen: zaharrenak sei urte zituen; gazteenak, urte eta erdi. Euskara galarazita zegoen. Herriko jendeak ez zekien gaztelaniaz hitz egiten.

  • 1011 Euskaraz hitz egiteagatik isuna

    Maria Hipolita Aldai Eizagirre (1929) Azkoitia

    Euskaraz ikasi zuen. Gerora euskaraz hitz egiteagatik isuna jarri zuten, debekatu egin zuten.

  • 396 Baserriko eta kaleko umeak eskolan

    Kontxita Anduaga Lamariano (1923) Luis Anduaga Lamariano (1922) Cecilia Kortabarria Araiztegi (1928) Antzuola

    Baserriko eta kaleko umeak eskolan. Gerraosteko egoera.

  • 1339 Instrukzioa eskolan

    Florentino Lamariano Agirre (1933) Antzuola

    Soldadu zihoazen mutilei instrukzioa erakusten zien maisuak, pilotalekuan. Instrukzioa erakusten zieten eskolan ere, Cara al Sol kantatu eta desfilea ere egiten zuten.

  • 1337 Eskolako eta kongregazioko zigorrak

    Begoña Olabarria Zabalo (1928) Antzuola

    Isuna ekiditeko, batak besteari egiten zizkion gaiztakeriak azaltzen dizkigu. Hijas de María kongregazioko kide izan zen Begoña. Mutilekin dantza lotuta egitea debekatuta zuten.

  • Ali ISasi Barne ikasle Durangon

    Ali Isasi Olaeta (1942) Ea

    Eako eskolan ibili zen, Doña Carmen maistrarekin. Durangon barneko ikasle egon zen eta ez omen ziren ezertarako irtetzen. Espetxearekin konparatzen du. Euskaraz egitea galarazia zuten eskola batean zein bestean.

  • Ali ISasi Euskara, baserritarren kontua omen

    Ali Isasi Olaeta (1942) Ea

    Bere semea eskolara joandakoan, euskaraz egitearren irakasleak jo egin omen zuen. Beraiek ingurukoekin bakarrik egiten zuten euskaraz. Etxean egin zietelako dakite euskaraz. Euskararen galera Bilbon kokatzen du Aliren senarrak, euskara baserritarren kontua zela zabaltzen hasi zirenean.

  • Ali ISasi Euskaraz egitearren lotsarazi

    Ali Isasi Olaeta (1942) Ea

    Euskaraz egitearren isilarazi egiten zituzten, lotsagarria zelakoan. Euskararekiko erraztasuna galduz joan ziren Ali eta lagunak. Norbait izateko erdaraz egin behar zen ideia hori zabaldu zen. Mutiko bati gertatutako pasadizo bat kontatzen dute.

  • Grabiñe Siloniz Euskararen debekuari aurre

    Garbiñe Siloniz Barrenkua (1935) Ea

    Euskararik ezin zen erabili. Eskolan ume batzuek aurre egiten zioten debekuari.

  • 1318 Frankistek kaskamoztuak

    Baxili Txintxurreta Goenaga (1922) Oñati

    Gerra ondorentxoan-edo, beste eskolarik ezean, albaitariaren etxean jaso zituen klase partikular batzuk. Albaitariaren alabek kaskamotz utzi eta albaitaria Oñatitik bidali zutenean bukatu zen hango eskola. Gogoan du geroago, Berezaoko eskolan, egunean lau bider abesten zutela Cara al Sol. Uribarri auzoko eskolara ez dira inoiz joan Goienetxetik.

  • 1613 Bueltan, isilpeko biltzarrak Madrilen eta Donostian

    Ramon Labaien Sansinenea (1928) Donostia

    Bueltan, Kimika ikasi zuen Madrilen; jesuiten ikastetxean egin zuen batxilerra, aurretik. Frantzian hezkuntza hobeto zegoen. Madrilen euskaldunek biltzar abertzaleak izaten zituzten; Donostian ere bai, Txillardegirekin-eta. Orixeren 'Euskaldunak' argitaratu zuen aitak, eta irakurri egiten zuten. Aktibismoa: ikurrina jartzea, propaganda. Euskara debekatua.

  • 1613 Donostian giro berezia, gerra aurretik zein ondoren

    Ramon Labaien Sansinenea (1928) Donostia

    Beldurra, euskara debekatua. Kaleko giroa tristea, faltsua. Frankista asko zegoen Donostian. Probintziako jendeak abertzaletu du hiria. Donostiako giro berezia, probintziako herrietan ez bezalakoa. Burgesia.

  • 1613 Politikagintzan emandako urratsak: Kultura sailburu

    Ramon Labaien Sansinenea (1928) Donostia

    Hamabost urtean izan zen Londres hoteleko zuzendari. Udal frankista kentzeko gestoran egon zen. Donostiako alkateorde izan zen hasieran eta gero Kultura sailburua, Jaurlaritzan. Eitb sortu zuten, itzulpena indartu, bikoizketa eskola... Alfabetatzea, HABE. Antzerti eskola. Orduko ilusioa. Garaikoetxea.

  • 1613 'Euskal Telebista'ko lehen emisioa

    Ramon Labaien Sansinenea (1928) Donostia

    Oztopo asko izan zituzten euskarazko irrati-telebista sortzeko, Madrilen ez zutelako nahi. Materiala ekarri zuten AEBetatik, isilpean. Kamioi batetik egin zuten lehen emisioa.

  • 1613 Lehenengo kultur etxea

    Ramon Labaien Sansinenea (1928) Donostia

    Lehenengo kultur etxea nola egin zuten azaltzen du, Basaurin. Orduko entusiasmoa. Eskultura eskola zegoen Aian. Lehenengo ikurrinak.