Gerratik itzulera

• Eskola berria eraiki zutenekoa

  Patxi Zabarte Beitia (1922) Arrasate

  Eskola apurtu eta berria eraikitzeko gorabehera asko egon ziren. Orduan gertatutakoa kontatzen du, sasoi hartan alkatetzan egon ziren batzuk eta bestela partu hartu zuten batzuk aipatuz.

• Eskoriatzan 25 umezurtz konbentuan

  Mari Cruz Velez de Mendizabal Arana (1912) Arrasate

  Eskoriatzan gerraostean oso egoera txarrean zeuden komentuan. 25 neskatila ekarri zituzten Madrildik bertan hazi eta hezteko; gehienak fusilatuen alabak. Haien gastuak estatuak ordaintzen zituen.

• Errazionamenduan arazorik gabe

  Pilar Mujika Arana (1919) Arrasate

  Puru bat eta berarentzako gozokia erostera bidaltzen zuen aitajaunak plazako Urionanera erreal batekin. Errazionamendu kontuak aipatzen ditu. Eurak ondo egon ziren, baserritik eta Zerrajerako kooperatibatik gauza asko lortzen zituztelako.

• Baserria berreraikitzen

  Maria Ormaetxea Goitana (1922) Arrasate

  Baserria berreraikitzeko materiala astoz eramaten zuen Mariak etxera, eta morteroa eskuz egin. Baserriak asegurua bazuen, baina gerrako kalteak ez zituen ordaintzen. Baserria berreraiki eta laster aldatu ziren Uribe baserrira bizitzera. Bertan bizi izan dira Garaia Berrikuntza Guneak terreno guztiak hartu zituen arte.

• Aita harakina

  Juli Berezibar Arabaolaza (1916) Arrasate

  Juliren aitak harategia zuen Resusta kalean, orain Iturriotz kalea dena. Juli jaio aurretik hil ziren bere lau anai-arreba. Aita harakin oso ezaguna omen zen. Harategia Pedro Salturrirena izenarekin ezagutzen zen.

• Gerra aurreko harategiak Arrasaten

  Juli Berezibar Arabaolaza (1916) Arrasate

  Harategian Julik egiten zituen kobratze lanak. Bezero batzuek hurrengo astean ordaintzen zuten dendan hartutakoa; pobrezia handia omen zegoen. Okela besterik ezer ez zuten saltzen harategian, txahalena edo txerriena. Arkauzena eta Txantxotena ziren herriko beste bi harategiak.

• Aitarekin elkartu

  Karmen Abarrategi Eraña (1924) Arrasate

  Gerraostean, senide guztiak onik elkartu ziren. Aita baserrira iritsi zeneko unea ondo gogoratzen du Karmenek.

• Amak josteko makina berreskuratu

  Jerardo Mondragon Garai (1927) Arrasate

  Jerardoren amak etxetik alde eginda egon ziren denboran ostutako josteko makina berreskuratu zuen gerra ondorenean. Inbidia eta ikusezinak auzokoen artean.

• Aitonaren etxea suntsituta bonbarengatik

  Garbiñe Aperribai Larrañaga (1932) Arrasate

  Aitonaren etxean bonba bat jausi zen. Gerran beldurrez bizi ziren. Gerra Arrasaten pasa zuten baina egun batzuk baserrian pasa zituela gogoratzen du

• Markinatik etxera

  Sabina Arruabarrena Oiarzabal (1928) Astigarraga

  Markinatik Bilbora joan ziren izeba-eta; handik Belgikara. Ahizpa eta biak, berriz, etxera bueltatu ziren. Gurasoak beste etxe batera joan ziren nazionalak Astigarragan sartu zirenean.

• Arrazolara itzulera

  None Bernastarrak () Atxondo

• Enrike Bernas Zumelaga trabjadoreetatik bueltan

  None Bernastarrak () Atxondo

• Alonsotegitik Arrazolara itzulera

  Domingo Bernas Eguren (1922) Atxondo

• Nuarbeko errotara oinez

  Maria Hipolita Aldai Eizagirre (1929) Azkoitia

  Gerra denboran, gose handia pasa zuten etxean. Errotara Nuarbera joaten zen gauez, astoa hartuta. Errotara behin joan zeneko anekdota kontatzen du.

• Razionamentuko "ogi beltza"

  Jose Osinalde Arrizabalaga (1923) Azkoitia

  Razionamentuan, ogi beltza deiturikoa ematen zitzaien herritarrei, baina Joseren etxean gutxitan izaten zen. Txarra izaten omen zen.

• Azkoitiko zinemak

  Julian Iruretagoiena Olalde (1924) Azkoitia

  Azkoitiko zinemak aipatzen ditu; Baztartxo, Olinpia. Mutilak tabernan eta neskak pasiatzen ibiltzen ziren kalean; elkarrengandik apartean ibiltzen ziren. Neskek debekatua zuten tabernan sartzea.

• Errazionamenduko ogia eta olioa

  Julian Iruretagoiena Olalde (1924) Azkoitia

  Gerra-garaian errazionamenduko ogia ezagutu zuen, eta ez zen jateko modukoa izaten. Olioa oso garestia izaten zen errazionamenduan.

• Garai bateko txanponak

  Manuela Oteiza Azpitarte (1938) Azkoitia

  Txanpon ezberdinak aipatzen ditu: xemeikoa, hiru-kuartokoa, pezetak, etab. Emakumeak ez ziren tabernara sartzen.

• Fideoa, makarroiak eta sakarina kontrabandoan

  Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

  Gerra denboran janaria errazionamenduan egon zen, eta txartel batekin erosten zen jana. Dendako kontuak eskuz egiten zituen. Argiren aita fideo, makarroi eta sakarina kontrabandoan ibiltzen zen Elgoibarko fundizioan lanean zebilen garaian. Guardia Zibilekin kontuz ibili behar izaten zuten, zaintzen ibiltzen ziren eta.

• Kalean paseatzen neskak

  Mila Gorostegi Alberdi (1936) Azkoitia

  Emakumeak ezin ziren tabernetara sartu. Kale Nagusian gora eta behera ibiltzen ziren, mutilak txikiteoan ari ziren bitartean.