Ihes egin beharra

  • Teodoro Aranburu Gerran beldurra eta ihesa

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Herritik jende askok egin zuen ihes beldurragatik. Gerran ezinikusiengatik hil zuten jende ugari.

  • Teodoro Aranburu Lagunaren salbokonduktoarekin aurrera

    Teodoro Aranburu Otaegi (1928) Usurbil

    Ibiltzeko baimenak (salbokonduktoak) zer ziren azaltzen du. Behin bi laguni ibiltzeko baimenaren ildoan gertatutako anekdota kontatzen du.

  • Miren Jone Rekondo Aita desterratuta: Madrildik Mugiro jatetxera bizitzera

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Aitaren lagunek Madrildik Elizondora etortzen lagundu zioten. Han, Mugiro jatetxean egon zen 3-4 urte eta etxekotzat hartu zuten bertan. Gipuzkoan ezin zuen sartu orduan; eta, familia ikusteko, Lekunberrin elkartzen ziren. Mugirora joaten zirenean, ogi zuria jaten zuten.

  • Miren Jone Rekondo Aitak gerran kendu zioten autoa berreskuratu zuenekoa

    Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

    Aitak, desterratuta zegoenean, ezin zuen pasa Lekunberritik aurrera. Madrilen beti hartzen zuen aldizkari ofiziala eta han ikusi zuen kendu zioten autoa Valladoliden zegoela. Hala, berreskuratu egin zuen.

  • Felix Olasagasti Gerrako beldurra, ihesa eta fusilatuak

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Felixek Koxme izan zuen maisu Zubietan; gerra garaian hil egin zuten hura. Usurbilen 7 fusilatu zituzten. Gerra hasi zenean, jendeak beldurtuta ihes egin zuen edo ezkutatu egin zen.

  • Felix Olasagasti Jendea gerratik ihesi

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Donostiatik ihes egiten zuen jendea Usurbildik igarotzen zen. Hondamendia zen hura. Ezinikusiengatik hiltzen eta lapurtzen zuten jendea orduan.

  • Felix Olasagasti Ihesi zihoan ezagun bat etxean gorde zutenekoa

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Ezagun bat Donostiatik ihesi atera zen lagun batekin: laguna harrapatu egin zuten, baina berak Txara baserrira iristea lortu zuen. Bi egun eman zituen bertan ezkutatuta.

  • Felix Olasagasti Koinatuaren koinatua ihesi

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Etxean ezkutatuta zeukaten koinatuaren koinatuak aurrera egin zuen ihesarekin, eta Ameriketaraino iristea lortu zuen. Gizon hark bitxi-denda zuen eta haren bitxiak Txarako lur azpian gordeta egon ziren denbora askoan.

  • Felix Olasagasti Ihes egiteko arrazoiak eta Usurbilen fusilatu zituzten gizonak

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Ameriketara itsasontziz joaten ziren. Itsasontzi haiek Frantziatik irteten ziren gehienbat. Felixen anaia ihesi joan zen Frantziara gerran, Oriotik barkua hartuta. Jendeak zergatik egiten zuen ihesi azaltzen du. Usurbilen 7 gizon fusilatu zituzten eta haien izenak aipatzen ditu.

  • Felix Olasagasti Gerrako zertzeladak: alemaniarrak, italiarrak eta koinatua

    Felix Olasagasti Mujika (1923) Usurbil

    Alemaniarrak eta italiarrak jaun eta jabe ziren hemen, herritarren artean gosea zegoela aprobetxatuta. Koinatu bat ihesi joan zen Gijonaino; eta handik Txarara bueltan oinez etorri zen.

  • Maria Luisa Zalakain Odriozola Gerra garaian, Zarautza joan ziren

    Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona

    Gerra garaian, aita Villabonan gelditu zen, baina besteak Zarautz aldera joan ziren. Kanoi bat Amasan eta beste bat Fraisoron jarri zuten; bonbardaketa zenean, herrian beldurra pasatzen zuten. Zarautza ezkutuan nola joan ziren kontatzen du.

  • David Barandiaran Estolda azpian bonbardaketatik salbu

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Gerratik Oriora eta Mundakara egin zuten ihes. Behin, mendian zela, hegazkinak etorri ziren Gernika bonbardatzera eta estolda azpian ezkutatu zen.

  • David Barandiaran Bizkaia-Kantabria-Frantzia

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Bilbora joan ziren Mundakatik, eta ondoren Castrourdialesera.

  • David Barandiaran Frantsesak laguntzera joaten ziren

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Eskuineko jende asko zegoen Frantzian. Elizara zapia eta txanoa jantzita joaten ziren. Herrira bueltatzean, txapelgorriak ezagutu zituzten, eta falangistek euskaraz ez hitz egiteko esan zieten.

  • David Barandiaran Aita nazionalista

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Gerra garaian, David umea zela, Ihes egin zuten Andoaindik. Oriora joan ziren lehendabizi, eta ondoren Mundakara. Mendian zirela, alemaniarren hegazkinak ikusi eta ezkutatu egin behar izan ziren.

  • David Barandiaran Gudariak etxean

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Frantziara joan ziren Mundakatik. Lagunek Errusiara egin zuten ihes. Martin Ugalde Laborden langilea zen, eta Venezuelara joan zen gerra pasatutakoan.

  • David Barandiaran Frantzian familia osoa erbestean

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Ama eta alabak neskame lanetan ibiltzen ziren. Aita, ordea, ospitalean ibili zen erizain.

  • David Barandiaran Erbestetik bueltan, arazorik bai?

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Etxea zigilatu egin zieten, dirudik ez baitzuten. Hortaz, senide baten etxean egon ziren bizitzen. Senideei eskerrak biziraun zuen familiak.

  • David Barandiaran Emaztearen aita fusilatu egin zuten

    David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona

    Frantziara ihes egin zuten paper-lantegiko zenbaitek, eta, emaztearen aita, Euskal Herrira bueltatu nahian, fusilatu egin zuten.

  • Teresa Arregi Herritik ihes

    Teresa Arregi () Amasa-Villabona

    Sei urte zituela osabaren Donostiako etxera joan ziren oporretan. Hara joan eta ez zen Billabonara itzuli.