Euskara eta politika

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolako autobusetan lanea

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Lizeoa egin bitartean, badiako haur guztiak nahastuta ibiltzen ziren. San Pedrokoak Lezora, Lezokoak Donibanera... Autobusetan laguntzen ibili zen Mari Kruz. Hasieran autobusek ez zuten asegururik.

  • Mari Kruz Aranburu Seme-alabak ikastolara eramateko arrazoia

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Seme-alabak ikastolara eramango zituela erabaki zuen, berak ez zuelako euskaraz ikasteko aukera izan. Berak, dena buruz ikasten zuen ezer ulertu gabe.

  • Mari Kruz Aranburu Lezoko ikastolako lehenengo irakaslea

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Manuela Larrea, Asun eta Don Inazio izan ziren lehenengo ikastolako irakasleak. Gero, irakasle gehiago heltzen hasi ziren. Gehienak titulurik ez zuten, eta bazutenek, beldurra zuten ikastolan lan egiteagatik. Batzuentzat euskaraz hitz egitea oso gaizki ikusia zegoen. Konplexuak.

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolako udalekuak Rokaforten

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Lezoko ikastolako udalekuetara bidali zituen seme-alabak bost urterekin. Mari Kruz ere ibili izan zen udalekuetako sukaldari bezala. Nafarroara joaten ziren, Rokafortera, Errenteriako emakume batek utzitako etxe batera. Etxea oso zaharra zen.

  • Mari Kruz Aranburu Udalekuetan, errekan bainatzen

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Udalekuetan, lurrean egiten zuten lo. AStebetez errekara joaten ziren bainatzera, eta beste astebetez igerilekura. Egun osoa pasatzen zuten kanpoan, bai erreka eta bai igerilekua, udalekutik urrun zeudelako. Ogitartekoak eramaten zituzten. Lezoko ikastolako haurrak bakarrik joaten ziren bertara.

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolako udalekuetan funtzionamendua

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Gauetan asanbladak egiten zituzten andereñoekin. Sukaldariek menu bat pentsatzen zuten. Udalekuak aurrera eramateko dirua, gurasoen kuoten bidez lortzen zen. Hasieran, gurasoek haurrak bisitatzen zituzten udalekuetan. Moztu egin behar izan zen, haurrek negar asko egiten zutelako gurasoak etxera bueltatzen zirenean. Apaizaren bisita izaten zuten.

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolako gelak garbitzen eta autobubusean laguntzen

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Gurasoek ikastolako funtzionamenduan laguntzen zuten eta Mari Kruzek gelak garbitzen zituen. Lizeoa egin bitartean, ikasleak oso sakabanatuta egoten ziren, herriko lokal ezberdinetan. Haurrak ikastola ezberdinetara eramateko autobusak zeuden eta bertan laguntzen ere ibili zen.

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolako ekintzak: Olentzero, jaiotza-bizia...

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Inguruko beste ikastolako gurasoekin ez zuten harremanik. Guraso talde bat zegoen Lezon, ikastolako lanak antolatzen zituena. Olentzero ospatzen hasi ziren, baina herrian Erregeak ospatzen ziren eta haurrei zerbait oparitu behar zitzaien ere. Jaiotza-bizian ikastolako haurrek ere parte hartzen zuten.

  • Mari Kruz Aranburu Auzolanean ikastola aurrera eramaten

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Herrian beti zegoen jendea prest ikastolan auzolanean laguntzeko: arotzak, igeltseroak... Borondatez lan egiten zuten ikastolan eta gustora egiten zuten, beharrezkoa zen zerbait zelako.

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolako ekintzak

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Gurasoentzat ikastaroak antolatzen ziren ikastolan, adibidez, eskuz jostailuak egiteko. Herriak urterto antolatzen zuen zuhaitzak landatzera joateko egun bat eta ikastolakoek bertan parte hartzen zuten.

  • Mari Kruz Aranburu Jaunartzea, Santa Ageda... euskaraz

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Jaunartzea euskaraz egiteko aukera zegoen. Santa Agedan ikastolakoak ateratzen ziren.

  • Mari Kruz Aranburu Ikastolan erlijioa bai edo ez?

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Ikastolan erlijioa irakatsi edo ez erabakitzeko orduan, gurasoen artean eztabaidak izan zituzten.

  • Mari Kruz Aranburu Pasaia-Lezo lizeoa eraikitzea oso garestia izan zen

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Gaztelutxo elkartea sortu zen Pasaia-Lezo lizeoa martxan jartzeko. Inguruko ikastola guztietako ordezkariak biltzen ziren bertan. Urte asko pasatu ziren lizeoa eraiki zen arte eta azkenean, oso garestia izan zen. Guraso guztiak ikasttolako bazkide egin behar izan ziren,.15.000 pezeta ordaindu behar zituzten.

  • Mari Kruz Aranburu Lizeoa guztiz prestatuta egon gabe hasi ziren klaseak ematen

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Lizeoa eraikitzen egon zenean, egoera politikoa nahasia zen eta baimenak geldituta egon ziren. Asko kostatu zen lizeoa inauguratzea, eta oraindik guztiz bukatu gabe zegoela hasi ziren ikasleak joaten. BUP-eko ikasketak geroago hasi ziren.

  • Mari Kruz Aranburu Herri ezberdinetako ikasleen artean ezberdintasunak

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Pasaia-Lezo lizeoko lehenengo ikasleentzat ez zen erraza izan ikastola berrira moldatzea. Herri ezberdinetako haurrak zeuden eta oso ezberdinak ziren. Pikeak ikasleen artean.

  • Mari Kruz Aranburu Lizeoko ikastolako autobuseko anekdotak

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Mari Kruz, lizeoko autobusean laguntzen ibiltzen zen, herriz-herri ikasleak eramaten. Gurasoek eskatzen zuten, autobuseko-laguntzaileak ikastolara sartu bihar zirela haurren bila. Horretarako ez zegoen denborarik, ordea. Behin, autobusean 3 urteko haur bat nola falta izan zen kontatzen du.

  • Mari Kruz Aranburu Hasierako urteetako ikastolako materialak, kantak...

    Mari Kruz Aranburu Matxain (1947) Lezo

    Seme-alabek ikastolan fitxak erabiltzen zituzten. Euskarazko material gutxi zegoen. Kanta asko ikasten zituzten, denak euskaraz.

  • Jone Zabala Bergarako Aranzai ikastolako lehenengo irakasleak

    Jone Zabala Larrañaga (1952) Lezo

    Bergarako Aranzadi ikastolan ordu batzuk lan egiten zituen, Lezora joan aurretik. Bergaran, Izaskun Jimeno, Lupe Olabarria, Maria Victoria Arizmendi, Libe, Arantzazu eta Blanca Narbaiza, Frai Jaxinto, Etxeberria fraidek... ziren ikastolako irakasleak. Ikastola oraindik ez zen guztiz legala.

  • Jone Zabala Kazkabarra eta txingorra

    Jone Zabala Larrañaga (1952) Lezo

    Lezoko ikastolan lanean hasi zeneko lehenengo eguna gogoratzen du. Bere euskara eta ikasleena ezberdina zen, nai ahoskeran eta baita hitz batzuetan ere.

  • Jone Zabala Ikuskaritza heltzen zenean, korrika ateratzen zen ikastolatik

    Jone Zabala Larrañaga (1952) Lezo

    Lezoko ikastolan hasi zenean, berarekin zeuden irakasleak: Asun Larrea, Agustina Pontesta, Maxux Zugazti, Markos eta beste abade bat. Don Inazio Esnal abadea, tituludun irakasle bakarra zen, Ikuskatzailea heltzen zenean, korrika ateratzen ziren ikastolatik. Ikastolan dena eskuz egiten zuten kalkoen bidez.