Euskara eta politika

  • Lourdes Sistiaga Gurasoei eskerrak, ikastola aurrera

    Lourdes Sistiaga Lujanbio (1945) Pasaia

    60ko hamarkadan hasi zen euskalzaletasuna pizten herrian, ikastola sortu zenean. Konfiantza handia ipini zuten gurasoek. Ez zen erraza, umeek kartillarik ez zutelako.

  • 885 Gerra aurretik Eibarren dena euskeraz

    Kontxa Laspiur Zabala (1924) Eibar

    Gerra aurretik Eibar guztiz euskalduna zen eta sozialistek euskara gehiago egiten zuten abertzaleek baino. Sozialistek hitanoz hitz egiten zuten. Abertzaleek klase sozial altuagoa zuten, ikasketak kanpoan egiten zituzten eta gaztelania dotorea erabiltzen zuten, herriko gainontzekoengan konplexua sortuz, gehienbat emakumeengan. Gerraostean, Eibarren zegoen kobratzailearen emaztearekin (Kontxaren irakasle izandakoa) izandako eztabaida kontatzen du.

  • 885 Arakama abadearekin, klandestinoki euskaraz alfabetatzen

    Kontxa Laspiur Zabala (1924) Eibar

    Arakama izeneko abade batek euskarazko alfabetatzea irakatsi zien Imanol Laspiurri eta beste 8 lagunei, 50. hamarkadan. Frankismo garaian euskaraz egitea debekatu zenean, jende askok etxean ere euskaraz egiteari utzi zion, baina beraiek ez. Euskeraz egiteari buruzko hausnarketa.

  • 885 Atentzioa deitzen Imanol deitzeagatik eta ez Manuel

    Kontxa Laspiur Zabala (1924) Eibar

    Gerraostean, 50. hamarkadan-eta, gaztelania asko entzuten zen kaletik. Hotel Comercio-ko jabearekin, Kontxaren amak eztabaidan izaten zituen, semeari Imanol deitzeagatik, Manuel beharrean. Beste askok, euskarazko izenak gazteleratu zituzten.

  • 885 Zorrozkailua zer zen ez zekien

    Kontxa Laspiur Zabala (1924) Eibar

    Eibarko ikastola sortu zenean, behin andereño bat gaixotu eta ordezkapena egin zion. Kontxak oraindik ez zekien euskara batuaz hitz egiten eta ume bat hurbildu zitzaion, beste batek zorrozkailua ("zorrozkilua") kendu ziolako. Berak ez zuen zorrozkailu hitza ezagutzen.

  • 885 Ezin euskalduna eta espainola izan

    Kontxa Laspiur Zabala (1924) Eibar

    Euskara eta politika ez dira nahastu behar. Alderdi bat edo beste egon gobernuan, denak euskaldunak izan eta sentitu beharko lirateke.

  • Julen Abasolo Eskolan erdaraz egin behar; euskara gaizki ikusita

    Julen Abasolo Gallastegi (1963) Resu Abasolo Gallastegi (1958) Aretxabaleta

    Eskolan irakasle erdaldunak eta euskararen kontrakoak izan zituzten. Resuk izan zuen irakasle euskalduna hasieran; ikasi erdaraz egin behar zutela esaten zien, baina harremana euskaraz zela dio. Almenen euskaraz egitea despektiboa zela dio Resuk eta erdaraz ondo egiten saiatzen zirela.

  • Julen Abasolo Lagun artean euskarari eutsi zioten

    Julen Abasolo Gallastegi (1963) Aretxabaleta

    Erdara nagusi zela gogoan du Julenek, baina euskararekiko bizipen despektiborik ez dauka. Euskara mantendu egin zuten lagun artean.

  • Aginaga Lasarten zeuden eskolak

    Maria Luisa Aginaga Zabaleta (1939) Lasarte-Oria

    Umeak zirenean, euskara etxean hitz egiten zuten. Eskolan debekatua zegoen euskaraz hitz egiteko. Lasarten zeuden eskola ezberdinak aipatzen ditu. Michelingo eskolak, fabrikaren eskola propioak. Sei urtera arte neska eta mutilak elkarrekin eta gero banatuta.

  • Aginaga Euskaraz hitz egitea debekatua

    Maria Luisa Aginaga Zabaleta (1939) Lasarte-Oria

    Umetan Lasarten 1000 biztanle inguru zeuden. Michelin fabrika handitzen hasi zenean, herriak biztaleria asko irabazi zuen. Kalean ia denek gazteleraz.

  • Bittori Arruti Señorita Maritxu maistra

    Bittori Arruti Aburuza (1937) Lasarte-Oria

    Eskolako irakaslea Señorita Maritxu zen. Euskalduna eta abertzalea zenez, ulertzen zuen ikasleen egoera. Mutilen maisua, ordea, erdalduna zen eta zigor asko jartzen zituen.

  • Bittori Arruti Eskolan gaztelania jakin gabe hasi zen

    Bittori Arruti Aburuza (1937) Lasarte-Oria

    Eskolara oinez joaten ziren bazkaria eramanda. Oinetakoak aldatzeko eramaten zituzten, eguraldiaren arabera. Eskola eta doktrina gaztelaniaz ziren eta berak euskaraz bakarrik hitz egiten zuen. Andereño Maritxu.

  • Bittori Arruti Arantxa Mendizabal andereñoa

    Bittori Arruti Aburuza (1937) Lasarte-Oria

    Arantxa Mendizabal Lasarteko ikastolako lehenengo andereñoaz hitz egiten du. Bittoriren etxean bizi izan zen urte batzuez.

  • Bittori Arruti Ikastola klandestinoa elizaren menpe

    Bittori Arruti Aburuza (1937) Lasarte-Oria

    Lasarteko ikastola pixka bat garatu zenean, Usurbilgo haurrak ere bertara joaten hasi ziren. Dena isilpeka egiten zuten.

  • Juan Jose Araolaza Elgoibarko ikastolaren hasiera

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Elgoibarko emakume bat bere etxean ume batzuei euskaraz klaseak ematen hasi zen. Gero beste emakume bat hasi zen hari laguntzen eta gutxinaka ikasle eta irakasle kopuruak handitzen joan ziren. Hori izan omen zen Elgoibarko ikastolaren sorrera.

  • Juan Jose Araolaza Elizaren laguntza ikastolaren ofizialtasunean

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Gobernadore zibilak ikastola itxi nahi zuen, klandestinoak zirelako. Ikastolek ordurako federazio edo elkarte bat sortua zuten eta ofizialtasuna lortzeko elizaren laguntza behar zuten. Elgoibarren San Bartolomeko eskola parrokialak sortu ziren, Jon Beristain abadea buru zela. Ikasleek kartila ofizial batzuk behar zituzten eta Santa Klarako mojen bitartez lortu zituzten.

  • Juan Jose Araolaza Ikastolarako dirua lortzen

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Ikastolako dirua lortzeko, urtero Odeon-en jaialdi bat antolatzen zuten. Agustin Gorostizak futbol partidak antolatzen zituen. Pilota partidak ere antolatzen ziren eta sarrerak saltzeko, frontoia itxi behar izaten zen.

  • Juan Jose Araolaza Elgoibarko ikastola herrian sakabanatuta I

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Elgoibarko ikastolan gero eta ikasle gehiago matrikulatzen zirenez, Felix `Parapan´en ideia baten bidez, bonuak saltzen hasi ziren eta horrela ikastolarako lokalak erosten hasi ziren. Bonuak zer ziren. Gure Kai S.A.

  • Juan Jose Araolaza Elgoibarko ikastola herrian sakabanatuta II

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Danobat eta Goiti lantegien laguntza handia izan zuen Elgoibarko ikastolak. Estatuak "Plan de Urgencias Vascongadas" planaren barruan eskola txiki biribilak eraiki zituen, haurrak hara bideratzeko. Elgoibarren, ordea, ia denak ikastolara joaten zirenez, Udalarekin adostu zen eskola biribil horiek ikastolak ere erabiliko zituela.

  • Juan Jose Araolaza Elgoibarko ikastola herrian sakabanatuta III

    Juan Jose Araolaza Lahidalga (1943) Zizurkil

    Haurtzaindegi laborala Elgoibarren sortzeko, 3 milioi pezetako laguntza lortu zuten. Diru horrekin, gainera, Urasandi inguruan beste lokal bat erosi zuten ikastolarako. Maalako mojen eskola itxi zutenean, bertan ere haurtzaindegia sortu zuten eta 3-4 irakasle hartu zituzten.