Ekonomia gerra garaian

  • Inas Munitiz Bala-zorroak kiloka saltzen zituzten

    Inas Munitiz Lartitegi (1925) Bermeo

    Sollube lubakiz (trintxeraz) beteta egon zen. Bala-zorroak (kaskilloak) asko egoten ziren eta kiloka saltzen zuten. Diru asko ateratzen zuten.

  • Luzia Altonaga Basosa egurretan, gerra garaian

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Gerran, Bermeo inguruko basoetara (Bakio eta Mundakaraino) joaten ziren egurretan; buruan eramaten zituzten kargak. Ezkutatu egiten zituzten kargak eta zatika eraman. Aitak txikitzen zizkien egurrak.

  • Luzia Altonaga Elantxobera egin zuten ihes

    Luzia Altonaga Zallo (1925) Bermeo

    Elantxobera egin zuten ihes itsasoz. Han ere egurretan aritu ziren Ogoñoko basoetan eta karga etxera errazago eramateko modu bitxi bat asmatu zuten bi neskatilek.

  • Mari eta Pilar Soldadu italiarren arropa garbitzen

    Pilar Araukua Andikoetxea (1933) Mari Azkarate Araukua (1924) Bermeo

    Pilarren amak-eta soldadu italiarren arropa garbitzen jardun zuten denboralditxo batez janari truke. Herriko jendeak salatu egin zituzten nazionalistak zirelako. Ondo portatu ei ziren italiarrak.

  • Juliana Mendizabal Francoren tropen etorrera

    Juliana Mendizabal Guenetxea (1923) Berriz

    Gerra hasi zenean, umea zen artean, baina ondo gogoan omen du. Aitak ihes egin zuen. Francoren soldaduak mendi gainean egon ziren. Nafarrak ziren, euskaldunak. Mairuak etorriko zirela eta neska gazteei beldurra sartzen zieten. Egun baten behera etorri eta jatekoa eta edatekoa eman zieten, baina Julianaren ama ez zen fidatzen. Julianaren anaia gazteagoa soldaduengana joanda egon zen trintxeretan eta beraiek ez zekiten umea non zegoen.

  • Placida Azpitarte Senarra atxilotuta eta Derion lanean

    Placida Azpitarte Egia (1915) Berriz

    Landin izeneko familia ezagutu zuen Placidaren senarrak, Derion errepublikarrekin zegoenean. Bilbon medikuak ziren. Placidaren senarra ertzain ibili zen. Gero, Bilbon atxilotu egin zuten, institutuan, eta Deustura eraman. Celestinak kontatzen zuen senarra tiroz hil ziotela.

  • Jesus Arrizabalaga Gerra garaian Soraluzen lanean

    Jesus Arrizabalaga () Berriz

    Hamalau urterekin Soraluzen hasi zen lanean, gerra garaian, berriztar askorekin batera, gerrarako baliabideak egiten. Gerra bukatutakoan, lantegiek jaitsiera handia izan zuten.

  • 1521 Baserritik gertu, kortse-denda

    Antton Bereziartua Lizarza (1920) Joxe Mari Bereziartua Lizarza (1927) Donostia

    Kortse-denda 1927an egin zuten; Corso anaiena. Kortseak egiten zituzten, 50-60 bat emakumek. Gero, gerra etortzean, soldaduentzat traje militarrak egin zituzten.

  • 1558 Loiolara bizitzera

    Jon Ezeiza Areitioaurtena (1936) Donostia

    Gerra hasi zen urtean jaio zen, Donostian. Gurasoak ez ziren inora joan. Amak janari-denda zeukan, eta ahal bezala konpondu ziren. Gero, Loiolara joan ziren bizitzera. Ama feminista zen, Emakumeetakoa. 35 urterekin ezkondu zen. Bi senide ditu, anaia eta arreba.

  • 1583 Gerra etorri zenean

    Maritxu Olabiaga Etxabe (1915) Donostia

    Gerra etorri zenean, beldurtuta egon ziren. Kooperatibara joaten zen ahizpari laguntzera. Miliziano batek esne kondentsatua-eta eman zizkion, itxura txarra zuelako. Vizconde del Cerroren etxaldera joaten zen, Ategorrietara, janaria eramatera, bere burua arriskuan jarrita. Gerora, gerra ondoren joan ziren batean esan ziotena. Mirakruz kalean asko hil ziren, tirokatuta.

  • 1585 Milizianoak esne bila

    Pakita Anabitarte Guruzeaga (1920) Donostia

    Gerra hasi zenean, ahizpa zaharrenarekin Txofreko zezen-plazara joatekoa zen, lehen aldiz, baina ezin. Milizianoak esne bila etortzen ziren baserrira, eta txartelak ematen zizkieten, gero kobratzeko. Papertxoekin joan zen diruaren bila, Intxaurrondo zaharrera. Irailean sartu ziren. Bidea lehen nolakoa zen. Bandera espainolarekin sartu ziren; eta beraiek beldurrez. Tiro markak.

  • Bonifacio Alberdi Aita Egiako teila-lantegian lanean

    Boni Alberdi Jauregi (1926) Donostia

    Aitaren lana: Egiako teila-lantegian, labeetako arduraduna zen. Oinez joaten zen. Gerra denboran, aita ospitaleak zaintzen egon zen, eta gero ezkutatu egin behar izan zuen. Fraisorotik ekarritako anaia. Hiru urte egin zituzten Astigarragan.

  • Bonifacio Alberdi Loiolan baserriak bai, baina lantegirik ez

    Boni Alberdi Jauregi (1926) Donostia

    Loiolako dendak: janari-denda, estankoa, ile-apaindegiak... Lantegirik ez. Baserriak zeuden bakarrik. Gerra denboran itxi zuten Egiako teila-lantegia; oinez joaten zen lanera aita, erdi ezkutuan, Altzatik barrena.

  • andres ormazabal Antiguako ebanisteriara berriro

    Andres Ormazabal Izeta (1916) Donostia

    Ebanisteriara joan zen gerra ondoren. Lankide anarkistaren bila joan ziren, eta eraman egin zuten. Kartzelara sartu zuten. Asko fusilatu zituzten. Bueltan, lanik ez zuten askok. Nagusia gordeta egon zen, Luis Leviña, anarkista. Nazionalistak elizak zaintzen egon ziren.

  • Andoni Sagarna Aitaren gerrateko bizipenak: Izar lantegian militarizatuta, bonbardaketak...

    Andoni Sagarna Izagirre (1947) Donostia

    Aitaren gerrateko bizipenak. Zornotzako bonbardaketa bizi izan zuen. EAJko Belaustegigoitia zen aitak lan egiten zuen Izar lantegiko nagusia; haren bitartez, langileak frontera joan beharrean, lantegian jarraitu zuten, militarizatuta. Belaustegigoitiak eta haren txoferra zen Joxe Domingo Idigorasek (Jon Idigorasen aitak) Durangoko bonbardaketan bizitakoa. Gose handia pasa zuten. Behin erdi usteldutako behia jan omen zuten. Ebakuatuta Bilbon lanean jardun zuteneko pasarteak. Gurasoek gerra sasoiko kontu asko kontatzen zituzten.

  • JULEN IRIONDO BERGARETXE Lanerako argindarrik ez

    Julen Iriondo Bergaretxe (1920) Elgoibar

    Zelestino Onaindia abadea (gerra denboran fusilatua) apopilo egon zen Julenen etxean. Haren bitartez, "Gabilondo y Cía" armagintzako lantegian hasi zen Julen lanean. Lanera joan eta argindarraren zain egoten ziren, goiz guztia lanik egin gabe batzuetan.

  • JULEN IRIONDO BERGARETXE Gerra denboran armagintzan jardun zuen

    Julen Iriondo Bergaretxe (1920) Elgoibar

    "Gabilondo y Cía" lantegian, "Llama" izeneko pistola egiten zuten, besteak beste. Errebolberrak ere egiten zituzten. Gerra denboran bonbentzako ojibak egiten jardun zuten.

  • JULEN IRIONDO BERGARETXE Soldadutza Deustun, gerrako presoekin batera

    Julen Iriondo Bergaretxe (1920) Elgoibar

    Gerra denbora lantegian militarizatuta eman zuen, eta gero soldadutza Bilbon egin zuen. Deustuko 'Centro de recuperación de automóviles' sailean egon zen soldadu lanetan, hainbat gerrako presorekin batera.

  • Itziar Ajuria Garate Militarrentzako sukaldari

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Anaia gazteena libratu egin zen armadatik, eta "Estarta y Ecenarro" lantegian hasi zen lanean, armagintzan. Elgoibarrera militar konpainia bat etortzen zenean, elgoibartarren etxeetan banatzen zituzten jan eta lo egiteko. Itziarren etxera bost militar etortzen ziren bazkaltzera denboraldi batez.

  • Itziar Ajuria Garate Falangisten alkandorak

    Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

    Militarren "rancho"a jaten zuten batzuetan etxean. Falangeko alkandorak banatzen zituen Itziarrek, emakumeek jos zitzaten. Falangisten desfileak ikusten egoten ziren.