Ekonomia gerra garaian
-
Angulei esker jende asko aurrera atera zen
Benito Aranburu Gaztañaga (1923) Usurbil
Gerra garaian, Oriotik etortzen zen okina ogia ekartzera. Gerra garaian, angulei eta baserriko lanari esker lortzen zuten dirua. Angula asko ateratzen zen lehen, eta jende asko salbatu zuen horrek. Angulen haztegiak non zeuden azaltzen du.
-
Baserriko produktuak azokan eros zitezkeen
Pilar Garaiburu Beloki (1914) Amasa-Villabona
Baserritarrak merkatura etortzen ziren jakiak saltzera. Udaletxearen aldamenean egiten zen merkatua. Laranja azalak bolbora egiteko erabiltzen zirenez, zuritutako laranjak merke erosten omen zituzten.
-
Donostiatik arraina saltzera
Pilar Garaiburu Beloki (1914) Amasa-Villabona
Donostiatik etortzen ziren arrain saltzaileak. Emakumezkoak izaten ziren normalean. Antxoa merke izaten zen eta baita bisigua eta angulak ere. Haragia baino merkeagoa izaten zen arraina normalean.
-
"Gerran irabazten da dirua"
David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona
Laborde fabrika militarizatu eta diru asko irabazten hasi zen. Daviden moduan, Martin Ugalde ere bertan ibili zen lanean.
-
Lantegiak gerran aberastu
David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona
Laborde lantegia gerra garaian aberastu zen, jende ugarik egiten zuen bertan lan, espoletak ekoizten.
-
Kanpotarrak ongi integratu al ziren?
David Barandiaran Iturriotz (1927) Amasa-Villabona
Bananduta egoten ziren kanpotarrak eta bertakoak, kanpotarrak Francoren aldekoak baitziren gehienak.
-
Munizioa trintxeretara gauez eramaten
Zipriano Askasibar Sagastigutxia (1927) Zaldibar
Milizianoek baserritarrei kentzen zizkieten jana eta ganaduak. Eurei, esaterako, asto bat kendu zieten. Euren osaba gauetan munizioa trintxeretara eramaten ibiltzen zen idiekin. Behin, etxera heltzen zegoela, idia hil zioten tiroa botata.
-
Villapadiernako markesentzat lan egiten zuten neskameen egoera
Santos Leunda Eizagirre (1912) Zarautz
Beste bi arreba, Kuliskaneko alabarekin batera, Vista Alegreko markesarentzat neskame lanetan ibili ziren eta desagertuta egon ziren denbora luzean. Nagusiak Madrilen hil zituzten. Bera Teruelen zauritu zuten. Ondoren Bilbora joan ziren.
-
Soldaduentzat alkandorak dohainik egiten zituzten
Jesus Mari Kaperotxipi Arakistain (1928) Zarautz
Soldaduak fraideen pareko zine barruan egon ziren kanpatuta. Fiadonchako markesa etortzen zitzaien, esanez alkandorak egiteko gerran zeudenentzat; eta dohainik egin behar izaten zituzten.
-
Gerra-garaiko jatekoa
Karmele Elola Aranburu (1924) Zarautz
Gerra-garaiko ogiari "dinamita" deitzen zioten. Ez zuten hura jaten. Babarrunak eta irina lortzen zituzten eta ardia ere hazi zuten etxean. Baratzea zuten etxean. Ogia ere etxean egiten zuten.
-
Amak presoei jana eman eta anaiak zaindu egiten zituen
Matilde Aizpurua Zubizarreta (1926) Zestoa
Gerra hasi zenean, bainuetxeko hotelean atxilotuta zeuden presoei jana eramaten zien Matilderen amak, dirua lortzeko. 17 urteko anaia fusila hartu eta bainuetxera joaten zen presoak zaintzera.
-
Bonbak egiten gerra denboran
Francisco Igartua Urkiola (1921) Zumarraga
Aparicio fabrikan ibili zen gerra denboran bonbak egiten. Abiazioko bonbak. Alemanek eramaten omen zituzten Salamancara. Zumarragakoa zen nagusia, Aparicio. Beste bi sozio zituen. Legazpin ere bazen lantegi bat gauza bera egiten zuena.