Ekonomia gerra garaian

  • Miren Vallejo Arriaga Etxean abarketak josten

    Miren Vallejo Arriaga (1923) Elgoibar

    Larrinagako kartzelan egona da Miren, osaba sestaoar bat ikustera joanda. Mirenen amak, alabak lagunduta, abarketak josten zituen etxean. Aitonak Elgoibarko “Alpargatería Peñalba” abarketa lantegian egiten zuen lan. Amak ere lantegi horretarako josten zuen. Peñalbak denda ere bazuen, eta etxeetan josten zizkioten abarketak dendako salgaiekin ordaintzen zituen, ez dirutan.

  • 707 Intendentzia elizpean, komandantzia abade-etxean

    Pako Isasti Irusta (1929) Elgoibar

    Gerra denboran, militarrek elizpean eduki zuten Altzolako intendentzia. Horri esker, txerri ederrak hazi zituzten Pakoren etxean. Altzolan prestatu eta kamioiez eramaten zuten jana frontera. Komandantzia abade-etxean egon zen.

  • Jose Zuatzubizkar Goenaga Zubiaurre lantegian, espoletagintzan

    Jose Zuatzubizkar Goenaga (1922) Elgoibar

    Eskola amaitu eta Zubiaurre lantegian hasi zen lanean. Espoletentzako piezak egiten zituzten. 'Estarta y Ecenarro' lantegian obus txikiak egiten zituzten, eta, Zubiaurrenean haientzako piezak egiten ziren. Domeka eguerdira arte egiten zuen lan. Gerra amaitu arte aritu zen han lanean.

  • 886 Alberic-en (Valentzia) lantegia gerra garaian

    Benigna Sarasketa Maiztegi (1922) Eibar

    Erefuxiatuak kontzentrazio-esparrura joaten ziren, baina Benigna eta etxekoak Alberic-era (Valentzia) joan ziren, aitak bere industria jartzeko aukera izan baitzuen. Beraien lantegian, armak egiten zituzten, eta langile gehienak eibartarrak ziren. Orduko nagusiak izendatzen ditu.

  • 910 Gerra garaiko lanak

    Mari Carmen Agirre Berezibar (1924) Julita Arregi Etxeberria (1924) Eibar

    "Tragamakinas", Egurrola: gerra garaian, baimena zeukan tailerrez tailer ibiltzeko, makinak hartzen, Bilbora eramateko. Deustun egin zuen lana Julitaren aitak sasoi hartan. Gerra ostean, Estazio kalean bitxi-dendan egon zen lanean Mari Karmen; gero, harategian. Makinak nola kopiatzen zituen bere senitarteko batek, "Txapel"ek; musikaria zen. Hark loteria partizipazioekin izan zituen komeriak.

  • 899 Gerrateek dirua ekarri dute Eibarrera

    Bartolo Arriola Garate (1912) Eibar

    1914ko gerran krisialdi eta gorabehera handiak izan ziren Eibarko lantegietan. Armen salmentak gorabehera handiak izan zituen. Eibarko armaginek urretan kobratzen zuten, dirutan kobratu beharrean. Dena dela, gerrak dirua ekarri dio Eibarri: jendea elkar hiltzen eta eibartarrak aberasten. Espainiako gerran ere berdina gertatu zen (gerraostean, Eibarko lantegi batzuk ere aberastu egin ziren armak saltzen).

  • 900 Eibarko arma-lantegiak

    Agustin Arana Barinaga (1913) Bartolo Arriola Garate (1912) Eibar

    Eibarren egiten ziren armek ez zuten gerrarako balio. Arma motak aipatzen ditu. Eibartarren fusil-fabrika Deustura eraman zuten; eta, geroago, Valentziara. Izan ere, frontea hurbilegi zegoen hemen. Horregatik daude hainbeste bikote valentziarren eta eibartarren artean. Gertaera bat kontatzen du.

  • 1113 Astelena, gerrako soldaduen jantoki

    Migel Gallastegi Ariznabarreta (1918) Eibar

    Astelena frontoian sukaldea ipini zuten soldaduentzat. Bitartean, pilotan jokatzen jarraitu zuen. Bere lagunak aipatzen ditu eta txerriendako jatekoa nola lortzen zuen kontatzen du..

  • Ignacio Etxebarria Gerra-garaian ere, bankuak bere jarduerarekin jarraitu zuen

    Ignacio Etxebarria Aranzabal (1945) Eibar

    Gerra garaian, gurasoak Ermua, Mallabia eta Elgeta artean egon ziren. Bai Errepublikari eta bai Nazionalei, Donostiako Bankuak bere jarduerarekin jarraitzea interesatzen zitzaien; beraz, Blas Etxeberriak lanean jarraitu zuen Eibar hartuta egon zen bitartean. Cadillac batean eramaten zuten batetik bestera.

  • Julian Azkarraga Elorrion frontea pasa arte

    Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

    Frontetik etxera itzuli zirenean, etxea nahiko kaskartuta zegoela oroitzen du Julianek. Elorrion zeudela, baserrira joan eta artoa biltzen jarraitu zuten, negu ona egin zuen-eta. Bildutako artoari esker, taloak egin eta ez zuten goserik pasatzen. Elorrion zeudela, bizimodua ateratzeko aitak lan batzuk egiten zituen batzuetan eta amak galtzak egiten zizkien soldaduei.

  • Julian Azkarraga Gerraostean bonbek eztanda

    Julian Azkarraga Fuldain (1928) Elgeta

    Julianen lagun bi gerra ondoren hil ziren, bonba batek eskuetan eztanda egin zien eta. Ume asko ibiltzen ziren saltzeko materialak biltzen, nahiz eta oso arriskutsua izan. Galarraga baserri alboan geratutako bonbak aprobetxatu nahian zebilen trapero bati bonba batek eztanda egin eta laguntza bila baserrira joan zitzaiela gogoratzen du.

  • Jose Luis Ardanza Milizianoak jana erostera

    Jose Luis Ardanza Errasti (1929) Juan Ardanza Errasti (1927) Elorrio

    Arrautzak, oiloak eta horrelakoak erostera etortzen ziren etxera soldadu errepublikanoak.

  • Aitak ihesi egin nahi ez

    Tomas Izagirre Garate (1918) Ermua

    Aitak ez zuen ihesi egin nahi izan frankistak herrira sartu zirenean. Zortea izan zuen, trenbideko langileak militarizatu egin zituztelako. Bestela garbitu egingo ei zuten. El Liberal eta beste egunkari batzuk irakurtzen zituen. Gizon aurrerakoia.

  • Nahikoa ogi gerra denboran

    Luisa Egia Agirrebeitia (1921) Ermua

    Ama eta biek okindegian egin zuten lan. Udaletxera joaten zen ogia eramatera. Soldaduekin zituen solasak. Ez zuten goserik pasatu, ogia, baba, oilategia... izaten zutelako. Oiloak baserrira eraman zituzten eta horri eskerrak salbatu ziren. Ardoa ez edateagatik argaldu ei zen jendea orduan. Santixaupe iturriko ura, ona.

  • Jana lortzeko komeriak gerra denboran eta ostean

    Fidel Izarra Larrea (1926) Ermua

    Armadako sukaldari batzuk giputzak ziren, ezagunak zituzten; eta, mutikoak joaten zitzaizkienean, jana ematen zieten: paella, normalean. Beti ilaran janari zain. Urte gogorrak, baina zelan edo halan irten zuten aurrera.

  • Miren Astibia Umeek gutxiago sentitu egoeraren larritasuna

    Miren Astibia Olaiz (1925) Errenteria

    Gerra garaian, Bilbon egon ziren bitartean, aitak Alde Zaharrean egiten zuen lan. Bilbon zeudela, umeak zirenez, ez zuten hainbeste sentitzen egoeraren larritasuna. Mirenen familiako inork ez zuen gerran zuzenean parte hartu behar izan.

  • Mari Tere Paskual Gerrako zerrendan aita topatzeko beldurra

    Mari Tere Paskual Zapirain (1931) Errenteria

    Bilbora astean bitan joaten ziren, gerran hildakoen izenak ematen baitzituzten orduan. Bilbora joateko, tranbia hartzen zuten; aitak hilean behin ekartzen zuen gerran egoteagatik ematen zioten dirua, eta diru harekin ordaintzen zuten tranbia.

  • Pilar Galarraga Gerra garaian kontrabandoa eta errazionamendua

    Pilar Galarraga Urkizu (1931) Errezil

    Baserrian ez zuten horrenbeste gose pasa gerra garaian. Ogia izaten zen okerrena, errotak itxi egiten zituzten eta ezin garia eho. Kontrabandoa ezagutu zuela dio. Etxeko txahal haragia Beizamara eramaten zuen anaia gazteak zaldian; inork ez zuen espero ume batek zaldian haragia eramatea. Miseria zegoen. Errazionamenduan xaboia, olioa, azukrea eta tabakoa ematen zuten.

  • 1351 Etxean ere lana

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Etxean ere izaten zuen lana. Arreba tabernan ibiltzen zen. Soroa zuten. 14 urterekin hasi zen lanean, espoletak egiten.

  • 1351 Espoletak egiten

    Pako Fernandez de Arroiabe Pagoaga (1923) Eskoriatza

    Zubia zen lantegiaren izena, Bernardinorena. Espoletak egiten zituzten. Gerra bukatzean itxi zuten. 30 bat lagun geratu ziren lan gabe. Tailer batean nola hasi zen, aluminioarekin, eta gero beste batean, soldadu joan arte.