Gerran hildakoak eta zauritutakoak

  • Juan Oiarzabal Gerratik bizirik txiripaz ateratakoa

    Juan Oiarzabal Abalia (1929) Azpeitia

    Gerra garaian, bere ondo-ondoan bi pertsona hil zirenekoa kontatzen du.

  • Maritxu Arzuaga San Pedroko tiroketa

    Maritxu Arzuaga (1925) Azpeitia

    Mezatik bueltan, Maritxuren anaia eta beste bi auzoko San Pedrora zihoazela soldaduek tiro egin zien. Maritxuren anaia arto-soroan ezkutatu zen, beste lagun bat zauritu egin zuten eta hirugarrena, berriz, hil egin zen. Isuna jaso zuten nazionalistak izateagatik. Behin tropak Azpeitira sartu zirenean, soldadu batzuek egunak pasatu zituzten Maritxuren etxean.

  • Zioriano Diaz de Mendivil Ubide, Zeanuri eta Bilbo igaro, ihesean

    Cipriano Diaz de Mendibil Biteri (1924) Garbiñe Diaz de Mendibil Biteri (1932) Legutio

    Gerra denboran, Nafarraten frontea egon zen: tiroak eta baserritik ihes egin behar izana gogoratzen ditu Garbiñek. Lau anai-arreba asto-otzaratan sartuta eman zituzten Oraldera. Handik Ubide, Zeanuri eta Bilbo igaro zituzten ihesean. Bilbon Nafarreteko mutiko bat hil zuten tiroz.

  • Koldo Pildain Hildako asko gerra hasi zen egunean

    Koldo Pildain Gonzalez de Langarika (1931) Otxandio

    Bonbaren ondoren, Koldok ez zuen ezer ulertzen, eta emakume guztiak negarrez ikusi zituen. Omega lantegia bertan zegoen, baina gerran suntsituta geratu zen. Bonbardaketa baretu zenean, jendeak San Bernabe mendira joateko deia jaso zuen. Amak eskutik oratuta joan zen hara. Koldoren osaba bat egun hartan hil zen, zauri larriengatik. Denera 50 bat lagun hil omen ziren egun hartan, familia osoak barne.

  • Koldo Pildain San Bernabetik Basaguenera

    Koldo Pildain Gonzalez de Langarika (1931) Otxandio

    Hildakoen artean, Otxandioko 22 urteko soldadu bat zegoen. San Bernabera iritsi baino lehenago, itzuli egin ziren; eta, autobus batean sartuta, Basagurenera joan ziren. Bertako baserri batean egon ziren 1937 urtera arte. Basagurengo etxe batean botikina zegoen, eta Koldoren arrebak zuen zauria han sendatzen zioten egunero.

  • Koldo Pildain Mañariko Urkuletan, ama zaurituak artatzen

    Koldo Pildain Gonzalez de Langarika (1931) Otxandio

    Frankisten erasoa Basagurenera heldu zenean, Mañariko Urkuleta baserrira joan ziren. Erasoaldietan kobazulo batean babesten ziren. Eguna iluntzear zegoenean, abertzaleek zauritutakoak ekartzen zituzten, eta Koldoren amak-eta egiten zuten erizain lana. Pago abarrez egindako andetan ekartzen zituzten zaurituak odola zeriela.

  • Koldo Pildain Osaba galdu zuen gerran

    Koldo Pildain Gonzalez de Langarika (1931) Otxandio

    Preso hartu zuten anaia gazteena laster itzuli zen etxera. Gerra hasi zen egunean hil zioten osaba bat, baina ez zuen beste seniderik galdu gerra denboran.

  • Pasaiako tertulia Anttoniren anaia nola hil zen gerran

    Luisa Otero Atorrasagasti (1920) Anttoni Segurola Egia (1919) Claudia Sein Legorburu (1919) Pasaia

    Anttoniren anaia Bilbo aldean hil zen; gudari joan zen, boluntario. Donibaneko beste mutil batzuk ere hil ziren gerran. Albistea nola jaso zuten. Gerran hildako herriko mutilak aipatzen dituzte.

  • Manoli Andonegi Osaba Isidro

    Manoli Andonegi Uranga (1922) Donostia

    Aitaren anaia, osaba Isidro, musikaria zen. Txistua jotzen zuen, eta kanturako zaletasun handia zuen. Gerra garaian hil zen osaba. Gudarien kapitaina zen. Gernikan lurperatu zuten.

  • Nati Bedialauneta Ingalaterran zerraldoa ikurrinarekin

    Nati Bedialauneta Arkotxa (1929) Ondarroa

    Gerra Zibilean alde egin zuten gehienak gizonezkoak izan ziren. Aita kanpoan zela, ez zuten beragaz hartu-emanik izan. Bere heriotzaren berri bertan egon zen abade bati esker izan zuten. Hileta-elizkizunean hilkutxa ikurrinarekin estali zuten, etxean dituzten argazkietan ikusten den moduan.

  • 711 Gerra denboran bala sartu zioteneko kontuak

    Joxe Lizarralde (1917) Elgoibar

    Bi aldiz zaurituta egon zen gerra denboran. Bala non sartu zitzaion azaltzen du. Hilabete eta erdi inguru egin zituen ospitalean. Honen inguruko kontuak.

  • 716 Anaiak elkarren kontra gerran

    Dionisio Txurruka Arozena (1920) Elgoibar

    Frontea zazpi hilabetean egon zen Kalamuan. Erreketeak alde batetik etorri ziren eta milizianoak bestetik; Arrate aldetik Elgoibar aldera tiroka aritzen ziren. Anaiak anaien kontra ibili ziren gerran. Elgoibarren hil ere jende asko hil zen.

  • 707 Gerra denboran ospitalea, komandantzia eta kuartela Altzolan

    Pako Isasti Irusta (1929) Pedro Lariz Muguruza (1924) Elgoibar

    Gerra garaiko bizipenak. Frontea Kalamuan eta Mutxurixun egon zen. Balnearioan ospitalea egon zen eta hildako ugari ikusten zituzten. Komandantzia ere bertan egon zen; eta, hotela zen lekuan, militarrak egon ziren.

  • 702 Alde guztietaik heltzen zitzaizkien tiroak

    Balentin Egaña Lizundia (1934) Inazio Egaña Lizundia (1927) Elgoibar

    Tiroak nonahi izaten ziren. Sukaldean zeudela, anaiari bala bat sartu zioten. Baserria tontorrean zegoen eta alde guztietatik heltzen zitzaizkien tiroak. Beldur handiz bizi izan zuten gerra denbora.

  • 318 Plazentziarrak gerra zibilean

    Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

    Soraluzeko ezagun asko hil ziren gerran. Batailoi desberdinetan egon ziren plazentziarrak: Amuategin, Itxarkundian...

  • 318 Gerraren gogortasuna

    Nikanor Iñurrieta Goikoetxea (1920) Soraluze

    Errekete baten inguruko pasadizoa. Zaurituta zegoen eta gudari batzuek ospitalera eraman zuten. Gerraren gogortasuna.

  • Gerra garaian desagertutako baserritarra

    Felipa Saturnina Berrostegieta Goiburu (1912) Leintz Gatzaga

    Baserriko emakume bat gerra garaian desagertu zenekoa.