Ekonomia gerraostean
-
Olioa, gutxi eta garesti
Pilar Tolosa Amondarain (1935) Amasa-Villabona
Errazionamendu garaian, olioa urria eta garestia zen. Etxean bizi ziren pertsona kopuruaren arabera hainbeste olio jasotzen zuten. Olio asko zuten familiek, saldu egiten zuten. Zerriaren koipea ere erabiltzen zen sukaldean.
-
Gerraostean goserik ez zuten pasa
Pilar Tolosa Amondarain (1935) Amasa-Villabona
Gerraostean, gauza askoren beharra izan zuten arren, goserik ez zuten pasa. Arrautzak karetan kontserbatzen zituztela gogoan du nahiz eta ez dakien nola egiten zen prozesu hura.
-
Errazionamendu garaia
Pilar Tolosa Amondarain (1935) Amasa-Villabona
Gerraosteko errazionamenduaren funtzionamendua. Jakiak hartzeko ilara luzeak egoten ziren. Ogi beltza ematen zuten. Ogi zuria erosteko aukera egon zenean, etxean egindakoa baino askoz ere goxoagoa zela gogoratzen du.
-
Diru gutxirekin moldatu behar
Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona
Lehen baserrian behia, oiloak... zituzten. Aita funtzionarioa zen eta oso jornal baxua zuen. Senarrak zer soldata zeukan aipatzen du. Errazionamendu garaian, olio gutxi zegoen, baina harekin moldatu behar izaten zuten, bestela oso garestia baitzen.
-
Gerra osteko elikadura
Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona
Etxean 10 senide ziren, baina goserik ez zuten pasa. Gerra ostean taloak, esnea, morokilak... jaten zituzten. Morokilak nola prestatzen zituzten azaltzen du.
-
Ikatza saltzen zuten beraiek
Maria Luisa Zalakain Odriozola (1930) Amasa-Villabona
Ikatza etxean zeukaten eta saldu egiten zuten: kiloka saltzen zen orduan, jendeak ez baitzuen gehiago erosteko dirurik. Ikatza Pasaiatik ekartzen zuten kamioiez.
-
Gerraosteko miseria
Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona
Gerra ondorenean, gosea. Andoainera ezkondu, eta berehala hasi zen eskasia: ogi falta. Baina baserrian jatekoa ez zen falta, baina oliorik ez. Isilka hiltzen zituzten abereak. Kontrabandoa. Errotak itxi egin zituzten, eta artorik ezin eho. Patatak salbatu zituen.
-
Gerraostean babarruna eta patata entregatu beharra
Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona
Babarruna eta patata errekisatu egiten zituzten. Lursailen arabera kalkulatzen zuten zenbat kendu. Isuna jartzen zuten esandako epean entregatzen ez bazuten. Baina patata eguraldi txarrarekin ateraz gero, hondatu egiten da. Entregatu, eta zkuetan usteltzen bazen, baserritarrari botatzen zioten errua.
-
Gerraosteko errazionamendua
Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona
Errazionamendua. Boniatoak. Hiru kategoria zeuden; okerrena 'primera' zen (jan gutxien jasotzen zuena). Ogia gogorra zen. Haragia ere errazionatuta zegoen. Kartila zuten. Dendara joaten ziren janaria erostera. Kafearen ordezkoa egiten zuten, artoa edo garia labean erreta.
-
Dirurik ez zen etxeetan
Encarna Yarza Zendoia (1915) Amasa-Villabona
Orain normala da arrimatzea, ezkondu gabe. Dibortziorik ez zen lehen. Emakume batzuek asko sufritu zuten. Diru gutxi zen etxeetan, eta miseria handia. Inbidia handirik ez zuten pasatzen , hala ere, denak berdin zeudelako. Bziio gutxi orduan.
-
Eskean ibiltzen zirenak
Pilar Garaiburu Beloki (1914) Amasa-Villabona
Sukaldeko ateak irekita egoten zirenez, limosna eske bertaraino sartzen ziren. Inguruko herrietako jendea izaten zen eskean ibiltzen zirenak. Fraide eta mojak eskean ikustea ere ohikoa zen.
-
Soldatak eta estraperloa
Pello Iribar Perurena (1924) Amasa-Villabona
Gose garaian soldata txikiak ziren eta, mendian lanean gehiago lortzen zuten arren, estraperloan jatekoak lortzeko dirua ere behar izaten zela azaltzen du Pellok. Baserriko bizimodua errazagoa zen, nahiz eta lan asko izan.
-
Errazionamendua
Arantxa Agirre Zabaleta (1933) Amasa-Villabona
Gerra ondoren errazionamenduarekin ematen zizkieten talo bezalako opilak gogoratzen ditu. Ogia jateko preziatua zen. Taloa ere jaten zuten, nahi baino gutxiagotan. Irina erosi behar izaten zuten etxean bildutakoa oiloentzako izaten zelako. Olio eskasia ere izaten zen.
-
Gosetea
Maite Ezkurdia Don (1931) Amasa-Villabona
Gerra ondorenean, izugarrizko gosea pasatu zuten. Dirua izanagatik, elikagaien gabezia. Errazionamendua. "Ogia, oso txarra". Alkate batek bi edo hiru kamioikada patata ekarri zituen herrirako. Estraperloa.
-
Arkumeak
Milagros Amonarriz Otegi (1935) Amasa-Villabona
Garai batean ezin zen arkumerik saldu. Kontrabandoan saltzen zen.
-
Errazionamendu garaia
Pedro Iraola Belza (1941) Amasa-Villabona
Baserrian ez zuten jatekorik falta. Aitonak erraziomendu doblea jasotzen omen zuen. Baserriko generoa trukatzen zuten azukrea eta olioagatik. Errazionamenduko olioa.
-
Goserik ez, baina inbidia bai
Pedro Iraola Belza (1941) Amasa-Villabona
Beste umeei txokolatea edo txorizoa ikusitakoan inbidia pasatzen zuten. Taloak. Arrautza bat eta litro erdi esnez egindako tortila hiru lagunentzat.
-
Errazionamendua eta ordaina
Joxe Mari Ezeiza (1925) Amasa-Villabona
Familia bakoitzak leku bat zeukan errazionamenduko produktuak erosteko. Artoa eta babarruna eraman behar izaten zuten baserritarrek eta diru pixka bat ematen zieten ordainetan. Kalkuluak nola egiten ziren kontatzen du.
-
Herrian sortutako janaria, Alemaniara
Joxe Mari Ezeiza (1925) Amasa-Villabona
Dirua zutenek, ez zuten beti ogirik lortzen, irinik ez baitzen. Janaria Alemaniara eramaten zutela esaten zuten.
-
Babarruna alondegira
Joxe Mari Ezeiza (1925) Amasa-Villabona
Baserritar bakoitzak babarruna alondegira eramaten zuen. Entregatzeko nahikoa ez bazuten, erosi egin behar izaten zuten.