Euskara eta politika
-
Euskaraz hitz egitea debekatuta
Manuel Peña Fernandez (1939) Urretxu
Aizpurutxora heldu zenean lagun euskaldunak egin zituen baina euskaraz hitz egitea debekatuta zegoen.
-
Euskarareriko sentimendua
Rosa Fernandez Fernandez (1961) Zumarraga
Euskara bezala, katalana hitz egitea debekatua zegoen. Euskararekiko duen sentimenduaz hitz egiten du.
-
Seme-alabak euskaldun bezala heztea; Ikastola
Gorka Hermosa Sánchez (1976) Urretxu
Gorkaren amaren arrazoiak, seme-alabak euskaldun bezala hezitzeko. Ikastolei buruzko ikuspegia.
-
Abertzaletasuna eta euskara
Allande Etxart (1950) Margarita Etxart (1951) Altzai-Altzabeheti-Zunharreta
Bozketan %5 da abertzale, baina badira auzapez euskaldunak. Euskaldun ugari dira baina abertzale gutxi. Gipuzkoako egoera ere ez da perfektua, boto abertzale ugari izanagatik ere, berria egunkaria ez baita ia saldu ere egiten.
-
Hizkuntzaren egoera Francoren garaian
Mercedes Telleria Izaguirre (1913) Eibar
Euskararen egoera Francoren garaian. “Hable en Cristiano”. Norbere nortasuna ezin da hain erraz ahaztu. Eibarko euskara, ona. Amandreak euskarazko liburuak zituen. Amaren inguruko kontakizunak (Madrilgo egonaldia...).
-
Sozidadeak Eibarren
Arnaldo Bolumburu Inza (1933) Eibar
Soziedadeak Eibarren. Gerra ostian hasi ziren. Lehelengoa, Kerizpia baino lehenago, "Kurdin-Club". Zezenbiden, beste bat egon zen. Ego-Gain; Tariña... Gero ta gehiago. 10 urtean perretxikoak moduan irten ziran. Boom bat izan zan.
-
Euskararen inguruan idazteagatik poliziak atxilotu
Jose Mari Cruceta Alberdi (1930) Eibar
Egunkari, liburu eta elikula guztiak zentsuratuta zeuden, eta oso kontrolaturik. Bi aldiz eraman zuten Jose Mari poliziarengana euskararen inguruan idazteagatik.
-
Eibarren pentsakera politiko desberdinetakoak elkarren lagun
Serafin Basauri Arteaga (1935) Dunixi Murua Sarasqueta (1931) Eibar
Pentsakera guztietako lagunak izaten zituzten; ohikoa zen. Martiniano Larrañaga falangista zen. Euskararen alde egin izan zuen. Eguren alkatea.
-
Gerra ondorengo egoera: euskararen erabilera; gosea
Niceto Marcano Muguerza (1932) Eibar
Euskaraz-erdaraz hitz egitearen inguruko azalpenak. Kanpotik etorritako jendea. Gerra ostean, euskararen kontrako jarrerak. Errazionamendua. "Regiones Devastadas". Erreka.
-
Gabonetan euskarazko kantak kantatzera
Maite Zanguitu Arana (1945) Eibar
Berak 14 urte zitueneko argazki baten inguruko azalpenak. Gabonetan baserritarrez jantzita irten ziren Gisasola andereñoarekin, euskarazko kantak abestera. Orduan hori ez zen ohikoa; lehenengo urteak izan ziren.
-
Maisuak euskarazko dotrinagaz harrapatu eta jo zuenekoa
Alfonso Pagonabarraga Gastelurrutia (1928) Abadiño
Dotrina herriko abadeak ematen zien eta euskaraz jasotzen zuten. Behin eskolan, erdarazko koadernoaren azpian jarri zuen euskarazkoa eta maisuak harrapatu zuen. Palu batekin matrailean jo eta bi arraia marraztu zizkion, espainiar bandera marraztu balio bezala.
-
Gerraostean euskara galarazi zuten
Jose Gastelu-Urrutia Arabio-Urrutia (1922) Deogracias Sarrionandia-Ibarra Irigoien (1924) Abadiño
Trañako maistra guztiak euskaldunak izan ziren. Gerraostean galarazi zuten euskara. Galdakaoko alkate batek kanposantuko euskarazko berbak ere kenarazi zituen gerraostean.
-
Gerraostean "Nieves" izenarekin sinatu behar
Edurne Astigarraga Landaluze (1927) Abadiño
Gerraostean Edurnek "Nieves" izenarekin sinatu behar izaten zuen, nahiz eta epaitegian Edurne zeukan lehenengo izentzat. Berak Edurne idazten zuen lehenengo, baina ezabatu eragiten zioten.
-
Paul izenarekin izan zituen gorabeherak
Paul Astigarraga Landaluze (1925) Abadiño
Paulek ezkontzerakoan izenarekin gertatu zitzaiona kontatzen du. Ezkondu ahal izateko, pulpitutik "deia" egin behar izaten zen, ea inork eragozpenik zuen galdetuz. Emaztegaia Durangokoa zuen, eta orduan Aboitiz zen bertako artziprestea. Izenaren gorabeheran harekin izandako eztabaidak.
-
Nortasun agirian euskal izenak jartzeko arazoak
Edurne Astigarraga Landaluze (1927) Abadiño
Nortasun agirian euskal izenak jartzeko aukera ematen zuen legea atera zutenean, izena aldatzera joan zen Edurne, Garbiñe ahizparekin. Hasieran ez zioten onartu eta txostenarekin joan behar izan ziren berriro.
-
Gerraostean eskolan erdaraz; bestela euskaraz dena
Edurne Astigarraga Landaluze (1927) Paul Astigarraga Landaluze (1925) Abadiño
Euskaraz bizi ziren eta gaztelaniaz ez zekiten askorik. Gerraostean eskolan gaztelaniaz egin behar izaten zuten, baina lagunekin dena euskaraz.
-
Arrietan maistra euskaldunak baino ez
Luis Asla Altonaga (1925) Arrieta
Errepublika garaian orduko bandera altxatzen zuten eskolan euskarazko abesti bat abesten zuten bitartean. Maistra Orozkoko alaba zen, Mari Karmen Ibarrondo; dena egiten zuten euskaraz, ez zuten galarazita izan. Hurrengo maistra be euskalduna izan zen, sekula ez zuten hizkuntza zela-eta arazorik izan. Oinarrizko kontzeptuak baino ez zituzten ikasi. Berak 11 urte zituen gerra hasi zenean. Sasoi hartan ez zen eskolarik izan.
-
Tranbian istilua euskaraz egiteagatik
Eugenio Sagastizabal Beobide (1928) Arrigorriaga
Eskolan eta kalean ez du arazo handirik izan euskaraz egiteagatik. Tranbian bai gertatu zaio inoiz norbaitek kargu hartzea.
-
Euskal Herriko arazoen irtenbidearen alde borrokan
Manex Lanatua (1948) Ahatsa-Altzieta-Bazkazane
1974ean apaiztegitik atera zen. Orduan Euskal Herriko egoeraz konprometitu zen. Baionako eliz nagusian baziren gose greba egiten ari zirenak. Euskal Herriko eskubideen alde elizak ezer ere egiten ez zuela eta, eskutitz bat idatzi zien Baionako apzpikuari, Donostiakoari, Etxegarai ezpeletarrari, eta Hego Ameriketan ari zen Don Hélder Cámara-ri. Frantzian langile borrokan ari zen apaiz batek baino ez zion erantzun
-
Euskara galtzearen arrazoiak
Manex Lanatua (1948) Ahatsa-Altzieta-Bazkazane
Kolonialismoa da euskara desagertarazi duena. Bera ere oroitzen da "Euskalduna naiz, zozoa naiz" idatziaz arbelean. Arbel hori bizkarrean hartu eta inguruan zebiltzen langile euskaldun batzuen aurretik pasatzera bortxatua izan zen. Alta, irakaslea euskalduna zen. Lotsa sortarazi dute euskaldun izateagatik. Badira oraindik frantsesa euskaran oinarrituta mintzatzen duten jendeak.