Ekonomia gerraostean

• Errazionamendua urte askoan

  Fidela Mendiolea Arrazola (1928) Alfonso Pagonabarraga Gastelurrutia (1928) Abadiño

  Gerra garaian hasita handik urte askoan oraindik ere, ogia eta beste hainbat gauza errazionamenduan hartzen zituzten. Hala ere, ogia, taloa zein morokila etxean egiten zuten.

• Errotak itxita gerraostean

  Jose Gastelu-Urrutia Arabio-Urrutia (1922) Abadiño

  Francoren sasoian, falangistek errotak zabalik izan zituzten eta besteek itxita. Horregatik, jendeak Arratia aldera-eta joan behar izaten zuen astoekin. Gero, garia, patata eta artoa ere entregatu behar izaten zituzten.

• Gerraosteko gosea I

  Teresa Bengoa Azula (1930) Mari Paz Elorriaga Garitaonandia (1932) Abadiño

  Baserrikoek etxean hartzen zutena jaten zuten, baina gose galanta egon zen gerraostean. Soldaduek beharrak egiten zituzten baserrietan jatekoaren truke.

• Gerraosteko gosea II

  Teresa Bengoa Azula (1930) Mari Paz Elorriaga Garitaonandia (1932) Abadiño

  Baserritarrek behar egiten zuten jan ahal izateko, baina beste batzuk estraperloan ibiltzen ziren. Eskeko asko zegoen, ezagunak, eta herritarrek ahal zutena ematen zieten.

• Nafarroatik patataren estraperloan gauez

  Martina Agirre Zuriarrain (1930) Abaltzisketa

  Baratzeko lanetan aritzen ziren, baina bizitzeko justukoa lortzen zuten. Zaldibiako errotara eramaten zuten irina gero ogia egiteko. Gauez estraperloa egiten zen; Nafarroatik patata ekartzen zen, besteak beste.

• Errazionamendua nolakoa zen

  Ana Artola Etxeberria (1923) Abaltzisketa

  Errazionamendua nolakoa izaten zen eta zein produktu erabiltzen zituzten kontatzen du. Goserik ez zuten pasa baina miserian ibiltzen ziren dena entregatu behar izaten zen eta. Denak tratu berdina izaten zuten.

• Gerra ondorengo gabeziak; janariak nola kontserbatzen zituzten

  Maria Luisa Zabala Zubiarrain (1930) Aduna

  Gerra ondoren gosea baino gehiago inbidia pasa zuten. Patatak, potajea eta taloa izaten zituzten. Ogia zen gehien nahi izaten zutena. Etxean txerria ere hiltzen zuten. Jana mantentzeko gazitu egiten zuten. Txorizoak-eta oliotan kontserbatzen zituzten. Eulietatik babesteko sare berezi batzuk erabiltzen zituzten.

• Gerra ondoren fraideak eskean

  Joxepa Elizondo Ormaetxea (1933) Aduna

  Senarraren etxean sardina zaharra erdi bana jaten omen zuten gerra ondorenean. Eskera etortzen zitzaizkien, fraideak ere bai.

• Gerraosteko miseria

  Luis Asla Altonaga (1925) Arrieta

  Etxean egindako abarkak larruzkoak ziren, baina negurako bestelakoak behar izaten ziren. Gerraostean miseria asko egon zen, baserrian ez horrenbeste. Eskeko asko aritzen zen baserrietatik.

• Txori-habi bila

  Eugenio Sagastizabal Beobide (1928) Arrigorriaga

  Txori-habiak topatzen ibili ohi ziren txikitan eguen arratsaldetan, ez zen eskolarik izaten-eta.

• Kaletarrak artajorrara tripatruke gose-denboran

  Eugenio Sagastizabal Beobide (1928) Arrigorriaga

  Gerra aurretxoan bost txerri hazi zituzten, baina inork ez zituen erosi gura. Gerra etorri zen eta jendea harrapataka etorri zitzaien txerrikia erosi guran. Artajorrara ere etortzen ziren kaletarrak tripa-truke gose-denboran. Errepublika denboran, ostera, jatekoa ugari zegoen. Txerrikia egosi, beste gauza batzuekin nahastu eta txerriei ematen zitzaien atzera. Etxean asko ziren, eta berehala jaten zuten txerria.

• Gerra ostean gosea eta erdara

  Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

  Gerra ostean miseria etorri zen, gabezia handia. Kalean gosea pasa zuten, dirua edukita ere ez baitzegoen erosteko ezer. Garai hartan eskolan ibili ziren beraiek, eta erdaraz egin behar izaten zuten, nahiz eta ez jakin euskaraz besterik.

• Garia erein eta entregatu egin behar

  Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

  Lehen garia ereiten zuten baratzean, lan handia ematen bazuen ere; auzolanean lantzen zuten. Garai batean eskuz jotzen zen garia, baina gerora makinak etorri ziren. Gerra ostean, garia eta babarrunak entregatu egin behar izaten ziren; askotan, baina, jenero hura biltegietan alferrik galtzen zen.

• Errotak ezkutuan lanean eta kontrabandoa

  Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

  Gerra ostean, errotak itxita egon ziren eta horregatik kontrabandora jo zuen jende askok. Guardia zibilekin askotan tratua izaten zuten errotariek, inspektoreek ikus ez zezaten errotek gauez lan egiten zutela.

• Errazionamenduko txistea

  Joxe Mari Lertxundi Zuloaga (1932) Aia

  Gerra ostean, errazionamendua etorri zen; abertzaleei janari gutxiago ematen zieten. Errazionamenduko txistea kontatzen du.

• Estraperloko kontu tristeak

  Markos Manterola Zulaika (1937) Aia

  Estraperloari buruz irakurritakoak kontatzen ditu: guardia zibilek gazte bat hil zutela Nafarroatik irina zekarren batean; gazteak nola moldatzen ziren Lizarrustiko aldapa igotzeko...

• Gerra ostean goseari aurre egiten

  Maria Iruretagoiena Iturzaeta (1926) Aia

  Gerra ostean goseari nola-hala egin zioten aurre. Esnegaina erabiltzen zuten olioaren ordez. Orduan zer jaten zuten azaltzen du.

• Su baxua, taloak eta estraperloa

  Maria Iruretagoiena Iturzaeta (1926) Aia

  Su baxua nolakoa zen eta han lan egiteko zer material erabiltzen ziren azaltzen du. Irinik ez zegoen garaian, taloak jaten zituzten. Gerra ostean, estraperloan ibili behar izaten zuten.

• Errotako menda entregatu behar

  Miren Odriozola Jaio (1919) Ajangiz

  Baserriko jeneroa herrira entregatu behar izaten zuten, bakoitzak zuena. Errotek ehotzen zutena kartillan apuntatu behar izaten zuten. Apuntatutakoaren menda, ehuneko hamarra, errotariek herrira entregatu behar izaten zuten zen.

• Herriko idazkaria lagun, ehotakoa entregatzetik libratu

  Miren Odriozola Jaio (1919) Ajangiz

  1943. urtean denborale txarra egon zen. Baserri askori teilatua apurtu zitzaien, baina beraiena ondo mantendu zen. Galera posible hori aintzat hartuta, berak etxean zuten jenero guztia ehotzea pentsatu zuen, diru asko lortu zezakeelako, horrela aitari dirua kartzelara eraman ahal izateko. Ehotakoa herrira entregatu behar izaten zuten eta, herriko idazkaria bere laguna zenez, harengana joan zen irina saldu eta aitarentzako dirua lortu nahi zuela esanez. Besteei, ostera, denboralearen ondorioz dena galdu zutela esan zien.