Ekonomia gerraostean
-
Gerra garaiko eta osteko bizipenak
Maria Josefa Txurruka Egaña (1913) Zarautz
Gerra garaian, udaletxea bota egin zuten eta bertako paper guztiak erre. Plaza nola aldatu den. Gorriek Itziarren apaizari belarria moztu omen zioten. Alabak kontatzen du txikia zenean estraperloa pasatzeko erabiltzen zutela bera.
-
Etxeko jeneroa ezkutatu beharra
Maria Josefa Txurruka Egaña (1913) Zarautz
Gerra denboran ez ziren plazara etortzen, etxeko jeneroa ere kendu egiten zieten eta. Etxea miatzera etortzen zitzaizkien eta dena ezkutatu egin behar izaten zuten. Errazionamendua. Beste gizon baten inguruko kontuak.
-
Kuadrillako giroa; igandetako denbora-pasak
Juan Ezenarro Barrenetxea (1911) Zarautz
Gerra garaian gosea pasatu zuten. Igandetan denak trajearekin janzten ziren. Txaketa poltsikoak kakahuetez bete eta zinera joaten ziren. Gerora estraperloa hasi zen. Neska kontuekin hasi zirenekoa. Kuadrillan ezkontzen zenari bazkaria ordaintzen zioten
-
Gerra garaiko bizipenak
Juana Lizarralde Buenetxea (1914) Zarautz
Soldaduak Pagoeta aldetik pasatu zirela esaten zuten. Amonak astoa ezkutatu egin omen zuen, kendu egingo ziotelakoan. Gerra denboran ez ziren janari eskean joaten baserrira, geroago bai.
-
Gerraosteko gosea; gauez errotara.
Antonio Eizagirre Uranga (1933) Pakita Uria Mancisidor (1937) Zarautz
Gerraostean gose handia pasa zuten. Ogia asko estimatzen zen arrazionamendu garaian. Etxean egiten zituzten taloa eta ogia. Errotara joatea debekatua zegoen eta gauez joaten ziren errotara. Kalekoak okerrago egon ziren baserrikoak baino.
-
Tabakoa errazionamenduan
Jose Agustin Etxabe Olaskoaga (1924) Zarautz
Etxean inork ez zuen erretzen, baina purua erretzen zuten egun berezietan, eta gero mareatuta. Errazionamenduan tabakoa hartzen zuten eta gero saldu.
-
Gerra garaia nahiko ondo pasa zuten
Mertxe Arruti Abendibar (1931) Zarautz
Nola gogoratzen dituen gerrako egun haiek. Janari nahikoa zuten. Gerran baino okerrago pasatu zuen frankismo denboran. Osaba bat hil zieten. Aitak ez zuenez erretzen, amak tabako-orrien truke janaria lortzen zuen. Ez du oroitzapen txarrik.
-
Errotak eta ogi egitea
Manoli Olaizola Alkorta (1917) Zarautz
Errotak non zeuden. Berak joan beharra izaten zuen astoarekin. Kiloko hainbeste kentzen zuten errotan. Gero garia egiten hasi ziren. Amak ogia egiten zuen etxean. Geroago ogia panaderian egiteko eskubidea ere atera zuten. Santio errekan errota asko zeuden
-
Errotak itxita gerra-garaian
Ignacio Makazaga Agirre (1925) Zarautz
Garia nola ereiten zuten. Lurra nahiko ona zuten inguruetan. Gerra-garaian ogia etxean egiten zuten. Errota ere bazuten inguruan, baina itxita egoten zen gerratean. Gizon batek asmatutako makinatxoarekin egiten zuten irina. Dena aprobetxatzen zen.
-
Errotak itxita gerraostean; guardia zibilekin gertatutakoa
Ignacio Makazaga Agirre (1925) Zarautz
Zarautzen baziren bi errota, behintzat: Errotaberri eta Errotazar. Bere aitak eta beste bi lagunek, gauez errotatik zetozela, Guardia Zibilekin izandako pasadizoa.
-
Gerrastean, gosea
Jesus Mari Unanue Arzelus (1927) Zarautz
Gerraostean gosea pasa zuten. Ogirik ez, oliorik ez eta errazionamendu-liburuxkarekin erosi behar izaten zuten.
-
Laranja-azalak eta gutiziak
Pakita Eizagirre Arruti (1933) Jesus Mari Unanue Arzelus (1927) Zarautz
Gerra ostean gose handia pasa zuten. Laranjak azalik gabe etortzen ziren, azalak bolbora egiteko erabiltzen omen zituztelako. Errekondo dendari eta lehengo gutiziei buruz hitz egiten dute.
-
Gerraostean goseari aurre egin behar
Adoracion Zubiaurre Arozena (1922) Zarautz
Gerraostean, gosea etorri zen, II. Mundu Gerran Espainia blokeatuta egon zelako. Baserritarrek garia entregatu egin behar izaten zuten. Kokozko olioa ematen zuten errazionamenduan, baina zapore txarra izaten zuen; oliorik ez zenean, ordea, ganaduaren seboa erabiltzen saiatzen ziren.
-
Gose garaiko ohiturak barru-barruan
Josu Alberdi Arregi (1936) Zarautz
Gerra ostean gosea pasa zuten eta oraindik orduko sentsazioa geratu omen zaie, dena jateko.
-
8 urtera arte gosea ase ezinik
Joxe Makazaga Arruabarrena (1935) Zarautz
Gerra ostean gosea pasa zuen. Orduko anekdotak kontatzen ditu. Garai hartan morokila jaten zuten esnetan bustita; baina Joxek morokila huts-hutsik jaten zuen. Esnea egosi egiten zuten edan aurretik, eta Joxek esnegaina jaten zuen inor konturatu baino lehen.
-
Gose garaian arrautzak eta txerrikiak
Florentino Eizagirre Ayerza (1941) Zarautz
Gerra ostean ez zuten gose handirik pasa, baserrian hobeto eutsi zioten eta egoerari. Garai hartan arrautza asko jaten zuten; txerria ere jaten zuten, baina txerriaren zati onenak apaizari, medikuari... ematen zitzaizkion.
-
Gerra osteko gose garaian ondo moldatu ziren
Maritxu Uria Eizagirre (1937) Zarautz
Gerra ostean etxean ez zuten goserik pasa, ondo moldatzen baitziren janaria lortzeko. Sagarrak, taloa, esnea, ogia... jaten zuten.
-
Potajeko zomorroak
Maritxu Uria Eizagirre (1937) Zarautz
Umetan ez zuten arazo handirik izan jateko garaian. Potajeari zomorroak sortzen zitzaizkion, baina haiek apartatu eta potajea jan behar izaten zuten.
-
Tabakoa azukrearen truke
Maritxu Uria Eizagirre (1937) Zarautz
Beraien etxera ekartzen zuten esnea kalitate onekoa izaten zen. Errazionamenduko tabakoa etxean ez zuten behar izaten, eta trukatu egiten zuten azukrea lortzeko.
-
Errazionamendu garaian lanean, kanpoan eta etxean
Enkarna Elosegi Benito (1922) Zarautz
Etxean ogia kontrabandoko irinarekin egiten zuten. Garai hartan ogia falta izan zen. Kooperatibako bulego-lanetan aritu zen Enkarna dozena bat urtean, errazionamenduko jeneroa kudeatzen. Azkenean, lana utzi eta etxeko lanetara dedikatu zen.