Ekonomia gerraostean

• Txerria hiltzea; diru-aldaketak

  Elias Atutxa Orobiobasterra (1920) Amorebieta-Etxano

  Txerria hiltzea libre zegoen, baina hiltzeagatik zerga bat ordaindu behar izaten zen. Errepublikazaleek lehenengo, eta nazionalak gero, dirua aldatu egin zuten.

• Gosearen ondorioz, hesteak izorratu

  Elias Euba Irakulis (1920) Amorebieta-Etxano

  "Zorri berdea" izeneko gaitza zabaldu zen Reusen (Katalunia) zegoela. Gosearengatik ur gordinak jan zituen; hesteak izorratu zitzaizkion.

• Errazionamendu garaiko salmentak

  Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  Errazionamendu garaian, ogia banatzen zuten dendan. Dendako janaria saltzeko, aita baserrietara joaten zen astoarekin. Abarkak ere saltzen zituzten dendan, Azpeititik ekartzen zituzten.

• Euren denda errazionamendu denda

  Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  Euren denda errazionamendu denda izan zen. Bezeroak libretarekin joaten zitzaizkien eta handik zerbitzatzen zitzaien. Jateko gutxi zegoen banatzeko eta horregatik estraperloan ibili behar izaten zuten.

• Tabakoa estraperloan saltzen zuen

  Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  Tabakoa eta puruak ere saltzen zituzten tabernan. Tabakoa estraperloan saltzen zuten sasoi batean. Behin denuntzia jaso zuen Jesusak eta isuna ordaindu behar izan zuen.

• Gerra ostean lapurreta asko

  Jesusa Izagirre Esturo (1928) Amorebieta-Etxano

  Gerraostea gogorra izan zen, jatekoa ere eskasa zen eta. Gosea zuten askok ostu egiten zuten. Geltokian zeuden apeak ere eraman egiten zituzten etxean su egiteko. Baserrikoek hobeto egin zuten aurrera.

• Guardia zibilek errotako zorroak kendu zizkieten

  Anastasio Zamalloa Zubero (1928) Amorebieta-Etxano

  Gerraostean inguruko errotak prezintatu zituzten. Zeanurin errota zabalik zegoela-eta, harako bidea hartu eta guardia zibilekin topo egin eta Areatzara bueltatu ziren. Zorroak kendu zizkieten eta hutsik bueltatu ziren etxera. Baina handik astebetera ezusteko berri bat jaso zuten eta zorroak berreskuratu ahal izan zituzten.

• Gerraostean etxean zegoena jan

  Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Amorebieta-Etxano

  Baserrian beti zeukaten zeozer jateko, baina kaletarrek oso txarto pasatu zuten gerraostea. Eurek etxekoa jaten zuten: txerria, auma, bildotsa... Ama bendejarekin ibiltzen zen. Ogi falta zen gehien nabaritzen zutena gerraostean.

• Gabonetan txerriki kazola eta arraina

  Mari Tere Areitioaurtena Bikandi (1930) Amorebieta-Etxano

  Mari Tereren amak kazolak prestatzen zituen txerri belarriekin, hankekin eta muturrekin Gabonetarako. Arraina ere ez zen falta etxean, etxerik etxe ibiltzen ziren saltzaileei erosten zieten eta. Okela ere sarri edukitzen zuten etxean; gerraostean, esaterako, erbiak harrapatzen zituzten.

• Baserriko jeneroa entregatu; errotak zarratuta

  Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

  San Martinen hildako asko ikusi zituzten. Gerraostean, "abastos"ek baserriko jeneroa entregarazten zien: garia, artoa... Errotak itxita zeuden eta urruneko errotetara joan behar izaten zuten. Harrapatuz gero, isuna ezartzen zien.

• Behi lapurrak

  Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

  Gerran Boluetan (Bilbo) ebakuatuta egon zirenean, Asturiasko senar-emaztea batzuek ganadua ostu eta haren okela saltzen zuten. Beraien behiei ez zien ezer egin.

• Kaletik jateko bila baserrira

  Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

  Errotara gauez joaten ziren estraperloan egunez ezin zelako. 10 ogerleko isuna ordaindu behar zen harrapatuz gero. Errazionamenduan ematen zien ogia oso-oso txarra zen. Gerraostean Bilbo aldetik arbi bila etortzen zen jendean gosearen gosez. Baserrian batutako jeneroaren erdia-edo Udalak kentzen zien. Denetarik lantzen zuten lehen; gaur egun, ostera, ezer ere ez.

• Olio litroa 100 pezeta

  Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

  Errazionamenduan gauza gutxi jasotzen zuten. Olio-litroak 100 pezeta balio zituen eta urdai-kiloak 90 pezeta. Ohiko jornal bat 2 pezetara ere ez zen ailegatzen askotan.

• Eguneko jatorduak

  Jesus Zearreta Etxabe (1926) Amorebieta-Etxano

  Goizean taloa eta esnea edo bakailao edo sardina errea, eguerdian baba eta gauean porru-salda. Arraina dendan saltzen zuten. Errazionamenduan ogi gutxi ematen zioten, txusko txikia. Ogia astean behin egiten zuten, beraienean zapatuetan.

• Gerraosteko miseria

  Markos Gerediaga Bilbao (1925) Amorebieta-Etxano

  Gerran ebakuatuta egon ostean, etxera bueltatu eta ez zuten zer jan eta ezta dirurik ere. Gurasoak beranduago etorri ziren. Gerora ondo maneiatu ziren, lan eginez gero gauzak lortzen dira-eta.

• Benetako gosea

  Agustin Legorburu Uriarte (1928) Amorebieta-Etxano

  Benetako gosea ezagutu zuten. Bera soldadu zegoela, 1950. urtean, jarri zuten ogia salgai. Bere aita hargina zen, etxegilea, baina gerra apurtutako Ibarrako zubia konpontzen zebilela gaixotu egin zen.

• Gose eta jeneroa entregatu behar

  Agustin Legorburu Uriarte (1928) Amorebieta-Etxano

  Gerraostean gosea izan zuten: labrantza gutxi denentzako nahikoa ez. Nahiz eta errentadorak izan, etxeko jeneroa Etxanoko herrira entregatu behar izaten zuten Kaitanan. Orduan agintarien ganaduek asko jaten zutela dio.

• Etxanoko tabernak eta dendak

  Agustin Legorburu Uriarte (1928) Amorebieta-Etxano

  Errazionamendua miseria hutsa zela dio. Etxanon ez zuten non jaso errazionamendua eta Zornotzara joaten ziren. Etxanon zeuden taberna-dendak, estankoak... aipatzen ditu. Alondegia ere bazuten. Tela-dendak eta aparteko dendak Zornotzan zituzten.

• Gose garaian goserik ez zuen pasa

  Josean Lopez Lauzirika (1934) Amorebieta-Etxano

  Lehen maizter ziren etxean eta errenta nola ordaintzen zuten aipatzen du. Goserik ez du pasa izan Joseanek, beti eduki izan baitute janaria etxean. Garai hartan zer jaten zuten aipatzen du.

• Txarrena etxerako, onena saltzeko

  Domingo Euba Sagastigordia (1924) Amorebieta-Etxano

  Garia, baba eta denetarik entregatu behar izaten zuten gerra ostean, alerik onenak gainera. Seirehun litro txakolin egiten zituzten. Martxoko ilbeheran probatzen zuten. Txarrena izaten zen etxerako, onena saltzeko.